و گردهمايى عالمان بود. ^۱ ابو الفضل فيلسوف و اديب، وزير ركن الدوله ^۲ و پسرش ابو الفتح بن عميد، شاپور بن اردشير وزير بهاء الدوله، ابن سينا (375 ـ 428 ق) وزير شمس الدوله، صاحب بن عبّاد (م 385 ق) وزير مؤيّد الدوله، ^۳ همگى دانشمند بودند. ^۴
بر اثر چنين زمينه هايى، كتاب خانه هايى بس بزرگ و مهم نيز در اين دوره تأسيس شد كه نمونه هاى شايان آن، عبارت اند از:
كتاب خانه عضد الدوله در شيراز؛ ^۵
كتاب خانه سند الدوله فرزند معزّ الدوله، با پانزده هزار جلد كتاب، در بصره؛ ^۶
كتاب خانه ابو نصر شاپور بن اردشير وزير بهاء الدوله، با نام «دار العلم» در كرخ بغداد، كه با بيش از صد هزار جلد كتاب، در سال 451 ق، به دستور طغرل بيك سلجوقى ويران شد؛ ^۷
كتاب خانه سيّدِ مرتضى با هيجده هزار جلد كتاب؛ ^۸
كتاب خانه صاحب بن عبّاد، با دويست هزار جلد كتاب، در رى؛ كه به موجب برخى گزارش ها، سلطان محمود غزنوى پس از ورود به رى، كتاب هاى كلامى آن را سوزاند؛ چون اين كتاب ها را در راستاى عقايد رافضيان مى دانست؛ ^۹

مذهب اماميه؛ بويژه در موضوع غيبت امام دوازدهم عليه السلام بود. ^۱
مجالس مناظره در اين دوره، اختصاصى به انديشمندان مسلمان و امامى نداشت؛ بلكه دانشيان ديگر فرق و مذاهب نيز با ديگران مناظره مى كردند. در اين مجالس، كه به طور خاص در دوره عضد الدوله برگزار مى شد، صاحبان آرا و عقايد، ديدگاه هاى خود را آزادانه مطرح مى كردند. ^۲
بسيارى از حاكمان و صاحبان مناصب در دولت هاى بويهى و حمدانى و حتى اسماعيلى، اهل علم بودند و از عالمان حمايت مى كردند. عضد الدوله، خود، هندسه دان و رياضى دان بود، با نحو و نجوم و هيئت نيز آشنايى داشت و با عالمان رده اوّل، به بحث و گفتگو مى پرداخت. ^۳ وى شيخ مفيد را كه بر عبد الجبّار معتزلى پيروز شده بود، به دربار خويش دعوت كرد. ^۴ پسران معزّ الدوله، اهل فضل بودند ^۵ و انديشه وران را در عرصه هاى مختلف فلسفى، ادبى و مذهبى، احترام و اكرام مى كردند. سيف الدوله حمدانى نيز چنين فضايى را فراهم كرد. ^۶ ركن الدوله (284 ـ 326 ق) حاكم بويه اىِ رى، پس از آگاهى از موقعيت علمى شيخ صدوق، وى را به رى دعوت كرد و اكرام و تعظيم نمود. ^۷ وى افزون بر روحيه علمْ دوستى و عالمْ پرورى ارادتمند به امام رضا عليه السلام بود. ^۸
اميران و وزيران آل بويه نيز خود، اهل علم بودند و دربارشان محلّ آمد و رفت