ندارد و در پايان آن، حكايتى از كتاب الأربعين شيخ بهايى آمده است. ديگرى نسخه كتاب خانه شيخ حسن مصطفوى با كتابت على بن شيخ محمّد على، معروف به بشالى جبل عاملى، كه در سال 1307 ق، استنساخ شده است. ^۱ كتاب الاختصاص بارها به چاپ رسيده است؛ از جمله: در سال 1379 ق، در تهران، با تصحيح على اكبر غفّارى.
الاختصاص در مصادر كتاب شناسى اوّليه، در شمار تأليفات شيخ مفيد ذكر نشده است. سيّد هاشم بحرانى (م 1107 ق)، شيخ حرّ عاملى (م 1106 ق) و محمّد باقر مجلسى (م 1111 ق) از آن نام برده اند. ^۲ انتساب اين كتاب به شيخ مفيد، معروف نيست؛ بلكه افزون بر شيخ مفيد، ^۳ از احمد بن حسين بن احمد بن عمران، ^۴ جعفر بن حسين مؤمن قمى (م 340 ق)، ^۵ و فردى ناشناخته ^۶ نيز به عنوان مؤلّف الإختصاص، ياد شده است. اين آشفتگى و ترديد در باره مؤلّف الاختصاص، برخاسته از اسانيد و متن برخى از روايات كتاب و يا برخى از نسخ خطّى آن است.
آقا بزرگ تهرانى، الاختصاص را همان العيون و المحاسن، كتاب ديگر شيخ مفيد دانسته است. وى معتقد است كه الاختصاص در اصل، تأليف احمد بن حسن عمران، مكنّا به ابو على بوده و شيخ مفيد آن را در العيون و المحاسن خود وارد كرده است. اين كتاب از آن جا كه در ابتداى آن، الإختصاص ابو على آمده، با عنوان الاختصاص معروف شده است. قرينه بر اين مطلب، چند چيز است:

در جبر و تفويض. برخى از روايات كتاب، در سده هاى بعد، شرح شده اند كه از آن جمله، مى توان به شرح حديث «معايش العباد» توسط شيخ محمّد حسن كبه بغدادى (م 1333 ق) اشاره كرد. ^۱
برخى از عناوين كتاب، عبارت اند از:
سه وصيت از پيامبر صلى الله عليه و آله به امام على عليه السلام ، پاسخ پيامبر به پرسش هاى فراوان شمعون بن لاوى راهب نصرانى، وصيت پيامبر به معاذ بن جبل هنگام عزيمت به يمن، خطبه پيامبر در حجّة الوداع، خطبه امام على عليه السلام در توحيد. نامه ايشان به امام حسن عليه السلام ، وصيت ايشان به امام حسين عليه السلام ، چهارصد آداب در باره دين و دنيا براى اصحاب، اوصاف پرهيزگاران، خطبه آن حضرت در باره ايمان و كفر، كلام امام على عليه السلام به كميل بن زياد، وصيت آن حضرت به كميل بن زياد، وصيت آن حضرت به محمّد بن ابى بكر هنگام عزيمت او به مصر، ستايش زهد و نكوهش دنيا و ناپايدارى آن، وصيت آن حضرت به امام حسن عليه السلام به هنگام وفات، رساله حقوق امام سجّاد عليه السلام ، رساله ابو الحسن على بن محمّد [امام هادى عليه السلام ] در ردّ جبر و تفويض و اثبات عدل و منزلة بين المنزلتين، جواب هاى ايشان به مسائل يحيى بن اكثم، نامه امام هادى عليه السلام به اسحاق بن اسماعيل نيسابور، مناجات خدا با موسى بن عمران عليه السلام ، مناجات خدا با عيسى ابن مريم عليهماالسلام، و مواعظ مسيح در انجيل.

9 . الاختصاص

مؤلّف: شيخ مفيد
تصحيح: على اكبر غفّارى
ناشر: جامعه مدرّسين حوزه علميه قم، 1404 ق.
چندين نسخه خطّى از الاختصاص وجود دارد. در تصحيح آن، بر دو نسخه اعتماد شده است: يكى نسخه سيّد محمود زرندى به خط محمّد بن على بن حرّ، كه تاريخ