پايه اى آن فراهم شد. پس از آن، به اقتضاى كار وعظ و خطابه ـ كه مؤلّف از جوانى به آن اشتغال داشت ـ ، دامنه موضوع به اخلاق و آداب و فضايل نيز گسترش يافته است. ^۱
اين كتاب بر اساس ابواب و مجالس، مرتب شده است. مؤلّف در آغاز ابواب و مجالس، به ذكر آيات مناسب موضوع باب مى پردازد و سپس احاديث پيامبر خدا و ائمه عليهم السلام را ذكر مى كند. احاديث كتاب، مرسل اند و به گفته مؤلّف، بدان جهت كه احاديث ياد شده، معروف و شايع اند، سندشان حذف شده است. ^۲ ابن فتّال نيشابورى، آن تذكّر آغازين را در پايان كتاب نيز داده است. وى خوانندگان را از داورىِ عجولانه درباره اخبارى كه ظاهرشان هماهنگ با مذهب حشو و اختلاط است، بر حذر داشته و به تأمّل و تفكّر در آنها و رجوع به آگاهان و تأويلْ دانان فرا خوانده است. او در مقدّمه، تأكيد كرده است كه در اين كتاب، اخبار و آثار موافق با مذهب حشو را نمى آورد، مگر آن كه به تأويلش آگاه باشد. با اين حال، وى به بهانه پرهيز از پر حجم شدن كتاب، از تأويلى درست آنها سر باز زده است. او تأكيد كرده كه اهل حشو و اختلاط نيست و اهل تحقيق است. ^۳ محقّق نسخه چاپى، متذكّر شده است كه مراد ابن فتّال از «اهل تحقيق»، كسانى است كه اعتقاد به حق دارند؛ يعنى اماميه. ^۴
ابن فتّال اين كتاب را در دو جزء سامان داده است: جزء اوّل، شامل سى مجلس است كه در ميان آنها ابواب و فصولى بدين ترتيب قرار گرفته است: ماهيت عقول، علوم، نظر و وجوب شناخت خداوند متعال و فساد تقليد در آن، صفات بارى، خلق افعال، قضا و قدر، عدل، توحيد، نبوّت، بعثت، معجزات پيامبر صلى الله عليه و آله و تاريخ آن، امامت و مسائل مربوط به آن، تاريخ زندگانى ائمّه عليهم السلام از امير مؤمنان تا امام حسن عسكرى و

مواردى اندك، به نقد محتوايى حديث پرداخته است. ^۱ كتاب كنز الفوائد، از مصادر وسائل الشيعة، بحار الأنوار و مستدرك الوسائل است. ^۲

13 . روضة الواعظين و بصيرة المتّعظين

مؤلّف: فتّال نيشابورى
تحقيق و تقديم: سيّد محمّد مهدى خرسان
ناشر: منشورات رضى، قم، چاپ دوم، بدون تاريخ (دو جزء در يك مجلّد).
گويا چاپ اوّل آن، در سال 1303 ق، انجام گرفته است. ^۳
از روضة الواعظين و بصيرة المتّعظين، گاه با همين عنوان ^۴ و گاه با عنوان روضة الواعظين و تبصرة المتّعظين ^۵ ياد شده است. انتساب اين كتاب به فتّال نيشابورى، معروف است؛ اگرچه آن را به شيخ مفيد نيز نسبت داده اند. ^۶ روضة الواعظين در زمينه اخلاق و آداب، تاريخ، كلام و فضايل است. نسخه چاپى اين كتاب، در يك مجلّد و دو جزء، سامان يافته و شامل مقدّمه محقّق در شرح حال مؤلّف و كتاب او، و سپس مقدّمه كوتاه مؤلّف است.
محقّق كتاب در مقدّمه، به اختلاف گزارش ها درباره مؤلّف آن، جايگاه مؤلّف و در پايان، جايگاه كتاب و انتساب آن به فتّال نيشابورى پرداخته است. مقدّمه مؤلّف نيز شامل مطالبى است درباره: انگيزه تأليف، موضوع كتاب، شكل و شيوه پردازش، و تذكّرى درباره مفاد و مدلول برخى از روايات كتاب كه در ظاهر، با عقايد مسلّم شيعيان اماميه، هماهنگ نيستند. اين كتاب، نخست در موضوع اصول دين و مسائل