يك. شايد شيخ صدوق پس از تأليف بخش نوادر، تغييراتى در آن ايجاد كرده و عنوان «المواعظ» را بر آن نهاده باشد. مؤيّد اين احتمال، آن است كه شيخ صدوق، برخى از روايات را در چندين كتاب تكرار كرده است؛ مانند مناظرات امام رضا عليه السلام كه در كتاب التوحيد و كتاب عيون أخبار الرضا عليه السلام آمده است.
دو . شايد كس ديگرى، بخش نوادر را تغيير داده و با عنوان المواعظ، به تنهايى مطرح كرده باشد.
به هر حال، روايات اين كتاب، مرسل اند و بسيارى از آنها وصاياى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و امام على عليه السلام است. عزيز اللّه عطاردى، المواعظ را به فارسى برگردانده است.

4 . ثواب الأعمال و عقاب الأعمال

مؤلّف: شيخ صدوق
مقدّمه: سيّد محمّد مهدى سيّد حسن خرسان.
ناشر: منشورات شريف رضى، قم، چاپ دوم، 1368 ش.
در تحقيق ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، افزون بر چاپ سنگى آن ـ كه در سال 1962 م، در كتاب خانه حيدريه بغداد چاپ شده ـ ، از يك نسخه خطّى نيز استفاده شده است. نسخه سنگى، كه با تحقيق سيّد احمد اشكورى است، با نسخه خطّى ديگرى مقابله شده كه در كتاب خانه عمومى آية اللّه حكيم در نجف (به شماره 846) نگهدارى مى شود و بخش «ثواب الأعمال» در 1027 ق و «عقاب الأعمال» در 1028 ق، به خطّ محمّد خليفه جزائرى سمنانى، استنساخ شده است. ^۱
آقا بزرگ تهرانى، چند نسخه خطّى ديگر را نيز معرّفى كرده كه كهن ترينِ آنها متعلّق به سال 985 ق، است. ^۲ همچنين، مترجمى ناشناخته نيز اين كتاب را ترجمه

ناشر: انتشارات مرتضوى، قم، بى تا.
اين كتاب كه در مصادر، با عنوان المواعظ ^۱ و يا المواعظ و الحكم ^۲ از آن ياد شده، تا سده پانزدهم، ناياب شمرده مى شد. نسخه خطّى اين كتاب، با عنوان لئالى الغوالى، در كتاب خانه ناصريه در لكهنو هندوستان پيدا شده است. ^۳ البته اين كه نسخه موجود به نام المواعظ، اثر شيخ صدوق باشد، مسلّم نيست و اگر از آنِ صدوق باشد، روشن نيست كه آيا همانى است كه در منابع نام برده اند، يا اثرى ديگر است كه اين نام را به خود گرفته.
به استناد سه قرينه موجود در اين نسخه، مى توان آن را از تأليفات شيخ صدوق شمرد: يكى موضوع كتاب كه ـ همانند كتاب مذكور در تأليفات صدوق ـ در زمينه مواعظ و نصايح است. دوم اين كه: شمارى از روايات كتاب كه با عبارت «قال مصنّف هذا الكتاب...» نقل شده اند، در قسمت نوادر كتاب من لايحضره الفقيه ^۴ و معانى الأخبار نيز آمده اند. سوم اين كه مشايخ بى واسطه مؤلّف در اسناد بسيارى از روايات كتاب، همان مشايخ شيخ صدوق اند. ^۵
از ديگر سو، شايد اين كتاب، همان قسمت نوادر كتاب من لا يحضره الفقيه باشد كه جداگانه بازنويسى شده، نه آن كتاب المواعظ كه در فهرست تأليفات شيخ صدوق آمده است. ^۶ مقابله اى كه ميان نسخه موسوم به المواعظ با بخش نوادر كتاب من لا يحضره الفقيه انجام گرفت، نشان داد كه در موارد بسيارى، هماهنگ اند؛ ولى هماهنگى شان كامل نيست. اين هماهنگى و تشابه، دو احتمال را پيش مى كشد: