225
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

حسين بن شمس الدين صاعدى، مندرج در مجموعه اى با تاريخ كتابت 986 ق، كه بر پشت آن، صورت اسناد اين كتاب به مؤلّف آمده است. سومى، نسخه اى است كهن ، در كتاب خانه شيخ امين آل حاج كاظم كاظمى، كه در برخى از حواشى آن، تاريخ كتابت 781 ق، ذكر شده است. سيّد حسن امين، صاحب أعيان الشيعة، احتمال داده كه اين نسخه، با خطّ ابن ادريس حلّى باشد. ۱
شيخ عباس قمى كتاب معدن الجواهر و رياضة الخواطر را با عنوان نزهة النواظر فى ترجمة معدن الجواهر، به فارسى برگرداند، كه از سال 1339 ق، بارها توسط انتشارات مرتضوى چاپ شده است. ۲ اصل كتاب نيز در مجلّه الهادى، متعلّق به دار التبليغ قم، در سال 1392 ق، چاپ شد.
كتاب معدن الجواهر و رياضة الخواطر، با همين عنوان ۳ و گاه با عنوان معدن الجواهر، ۴ ذكر شده است. انتساب اين كتاب به ابو الفتح كراجكى، معروف است. ۵ اين كتاب، در زمينه اخلاق و مواعظ و آداب و حكم تأليف شده و از مصادر كتاب هاى حديثى متأخّر است. ۶
نسخه چاپى معدن الجواهر، شامل مقدّمه محقّق كتاب، مقدّمه كوتاه مؤلّف و اصل كتاب است. در مقدّمه محقّق، پس از شرح حال مؤلّف، به معرّفى تأليف از جهت انتساب به مؤلّف، موضوع، پيشينه و نسخه هاى خطّى آن، پرداخته شده است. مؤلّف نيز در مقدّمه خود، به اهميّت موضوع كتاب، شيوه نظم و ترتيب مطالب و سابقه آن اشاره كرده و گفته است كه پس از گردآورىِ «جواهر الفاظ و عيون معانى» در اخلاق

1.الذريعة، ج ۲۱، ص ۲۲۱ ـ ۲۲۲.

2.الذريعة، ج ۲۴، ص ۱۳۰؛ معجم المطبوعات النجفية، ص ۳۶۲.

3.«مكتبة العلّامة الكراجكى» ، السيّد عبد العزيز الطباطبائى ، تراثنا، ش ۴۴، ۳۸۷؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۸۷.

4.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۸.

5.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۳۵.

6.وسائل الشيعة، ج۱۷، ص۳۰۷؛ بحار الأنوار، ج۱، ص۲۱۸؛ مستدرك الوسائل، ج۲، ص۸۲ ؛ ج۴، ص۲۷۸.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
224

واسطه على بن بابويه، ابن وليد و ابن ماجيلويه نقل شده است. طولانى ترين احاديث كتاب، خطبه همام ۱ و خطبه امام على عليه السلام پس از جنگ جمل است كه در بصره براى اصحاب و يارانش فرمود. ۲
موضوع اين كتاب، بايدها و نبايدها، پسندها و ناپسندها، خوب ها و بدها و در يك بيان كلّى، در باره اخلاق در جنبه هاى فردى، اجتماعى، سياسى، اقتصادى و معنوى است. برخى از اين بايدها و نبايدها، عبارت اند از: ورع، اجتهاد، وفادارى، امانتدارى، زهد، قيام در شب و روزه در روز، فرمان بردارى از امام و مخالفت با دشمنان او، لزوم تقيه، دوستى با اهل بيت عليهم السلام و دشمنى با دشمنان آنان، عيادت از بيماران، شاد شدن با شادىِ دوستان اهل بيت عليهم السلام و محزون شدن با حزن آنان، دورى از هم نشينى با اشرار و نزديكى با ابرار، عفّت در شكم و فرج، اخلاص در عمل، تقوا پيشگى، رجا و خوف، توجّه داشتن به فقرا، پرهيز از هم نشينى با اهل ريب، رأفت و مهربانى، حلم و بردبارى، مداومت بر دعا و تلاوت قرآن.

8 . معدن الجواهر و رياضة الخواطر

مؤلّف: ابو الفتح كراجكى
تحقيق: سيّد احمد حسينى
ناشر: چاپ خانه مهر استوار، چاپ دوم، 1394 ق.
در تحقيق اين كتاب، از نسخه اى خطّى متعلّق به سال 902 ق، استفاده شده است. اين نسخه در مجموعه اى شامل ده رساله، در كتاب خانه عمومى آية اللّه مرعشى است. ۳ آقا بزرگ تهرانى سه نسخه خطّى از معدن الجواهر و رياضة الخواطر را ذكر كرده است: يكى نسخه شيخ عبّاس قمى است و ديگرى، نسخه اى به خطّ شيخ تاج الدين

1.صفات الشيعة، ص ۱۸.

2.همان، ص ۳۹.

3.معدن الجواهر، ص ۱۲ ـ ۱۳.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101144
صفحه از 554
پرینت  ارسال به