اصل كتاب، چونان محدّثى تمام عيار ظاهر شده و احاديث را با اسناد كامل و گاه از چند طريق، نقل كرده است. وى در مقدّمه، بارها تأكيد كرده كه تنها روايات صحيح را در اين كتاب آورده است. ^۱ به گفته محقّق كتاب، از 87 حديث كتاب، پانزده حديث را تنها در اين كتاب مى توان يافت. ^۲
متن اصلى كتاب، در 23 باب با عناوين مشخّص، شامل 87 حديث است. باب اوّل تا سوم، در باره جايگاه امامت در دستگاه كلامىِ شيعه است. موضوع ديگر باب هاى كتاب، چنين است: اختصاص امامت به آل محمّد عليهم السلام ، انحصار امامت در فرزندان امام حسين عليه السلام ، علّت اجتماع امامت در حسن و حسين عليهماالسلام، و عدم اجتماع امامت پس از آنان در دو برادر، وارد نشدن امامت در عمو و دايى و برادر، امامت على بن حسين عليه السلام و ابطال امامت محمّد بن حنفيه، امامت امام باقر عليه السلام ، امامت امام صادق عليه السلام ، امامت موسى بن جعفر عليه السلام ، ابطال امامت اسماعيل بن جعفر، ابطال امامت عبد اللّه بن جعفر، سبب آن كه برخى قائل به وقف شدند، امامت على بن موسى عليه السلام ، لزوم شناخت امام، معناى شناخت امام، تكليف مردم پس از درگذشت امام، پيامد انكار امام و شريك قرار دادن براى او.
كتاب با باب «النوادر» پايان مى يابد. مستدرك كتاب نيز در چهارده باب، شامل 79 روايت است كه از كتاب كمال الدين و تمام النعمة و گاه از التوحيد شيخ صدوق (فرزند مؤلّف) استخراج شده اند. امامت امام جواد ، امام هادى و حضرت قائم عليهم السلام ، ويژگى هاى امام دوازدهم و مسائل دوران غيبت، در ابواب بخش مستدرك مطرح شده است.
كتاب الإمامة و التبصرة من الحيرة، از مصادر كتاب هاى بسيارى است؛ مانند: الغيبة ى نعمانى، كمال الدين شيخ صدوق، الغيبة ى شيخ طوسى، بحار الأنوار و مستدرك الوسائل.

و به علّت، با اشاره به وجود دو كتاب در يك نسخه، همه روايات منقول از آن نسخه را با نام الإمامة والتبصرة آورده است. برخى از پژوهشگران معاصر، روايات منسوب به الإمامة والتبصرة را در بحار الأنوار و مستدرك الوسائل، بررسى و روشن كرده اند كه همه موارد منقول از مشايخ ياد شده، نقل از جامع الأحاديث بوده است. ^۱
الإمامة والتبصرة، توسط گروه تحقيق مدرسه امام المهدى عليه السلام و محمّد جواد حسينى جلالى، تحقيق شده و با دو مقدّمه مفصّل ـ يكى از سيّد محمّد باقر موحّدى ابطحى، و ديگرى از محمّد رضا حسينى جلالى ـ ، به چاپ رسيده است. اين نسخه چاپى، شامل مقدّمه اى است در شرح حال ابن بابويه، و سپس مقدّمه مؤلّف، متن اصلى كتاب و مستدركات.
تأمّل در عنوان كتاب، مقدّمه مؤلّف و عناوين ابواب آن، چنين مى نماياند كه ابن بابويه در اين كتاب، دو هدف را دنبال مى كرده است: يكى اثبات امامت دوازده امام عليهم السلام و ديگرى، مسائل تاريخى، اعتقادى و بويژه اجتماعىِ مربوط به غيبت امام دوازدهم عليه السلام . على بن بابويه در مقدّمه مبسوط كتاب، به اسرار غيبت و غايات اجتماعى آن پرداخته و در اصل كتاب، نصوص بر امامت ائمه تا امام رضا عليه السلام را آورده است. اين برداشت از مقدّمه و عنوان كتاب، قرينه است بر اين كه وى موفّق به تكميل كتاب نشده است. از ديگر سو، باب «النوادر» را كه پس از باب مربوط به امام رضا عليه السلام آمده، مى توان گوياى آن دانست كه او همين مقدار را در نظر داشته است. گروه تحقيق مدرسه المهدى، با استناد به كتب شيخ صدوق، در بخشى با عنوان «مستدرك» باب هاى ديگرى را بر كتاب افزوده اند تا مطالب آن تا امام دوازدهم، تكميل شود. نيز روايات اين كتاب را در مصادر حديثى سده چهارم به بعد، استخراج كرده، در پاورقى آورده اند.
به هر حال، على بن بابويه در مقدّمه اين كتاب، به روش كلامى بحث كرده و در