263
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

شيخ حرّ عاملى ۱ و محمّد باقر مجلسى، ۲ از آن ياد كرده اند. شهرت اين كتاب، به اندازه ديگر كتب شيخ صدوق نيست. با اين حال، از مصادر دو كتاب وسائل الشيعة و بحار الأنوار است. به قرينه نقل اندك ميرزا حسين نورى از فضائل الشيعة ـ كه به نقل از بحار الأنوار ۳ و گاه بدون واسطه است ـ ، ۴ اين حدس قوى مى نمايد كه وى اين كتاب را چندان معتبر نمى دانسته است.

12 . مئة منقبةٍ فى فضائل أمير المؤمنين و الأئمة عليهم السلام من ولده

مؤلّف: ابن شاذان (شادان) قمى
تحقيق: مدرسه امام مهدى عليه السلام ، قم
ناشر: مدرسه امام مهدى عليه السلام ، چاپ اوّل، قم، 1407 ق.
در تحقيق كتاب، بر دو نسخه خطّى و يك نسخه چاپى اعتماد شده است: يكى، نسخه كتاب خانه آية اللّه سيّد مصطفى خوانسارى است كه توسط پدرش سيّد احمد بن محمّد رضا حسينى خوانسارى، در سال 1328 ق، استنساخ شده است. نسخه دوم، در كتاب خانه آية اللّه مرعشى نجفى است كه بر روى آن، مطالبى به خطّ عزّ الدين حسين بن حيدر بن قمر حسينى عاملى كركى در سال 984 ق، نوشته شده است. اين نسخه، در يكى از چهار نسخه اى است كه آقا بزرگ تهرانى به آنها اشاره كرده است. ۵
مئة منقبة در سال 1349 ق، در نجف اشرف چاپ شد. ۶
در مصادر كتاب شناسى، عنوان إيضاح دفائن النواصب، در فضائل اهل بيت عليهم السلام ، ۷

1.وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۳۷ ، ۳۸.

2.بحارالأنوار، ج ۱، ص ۶.

3.مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۱۷۰؛ ج ۵، ص ۱۹۴.

4.همان، ج ۱۱، ص ۲۷۲.

5.الذريعة، ج ۱۹، ص ۴؛ فهرس التراث، ج ۱، ص ۴۶۸.

6.مئة منقبة، ص ۱۵ ـ ۱۶ ، مقدّمه محقّق .

7.الاستنصار، ص ۶؛ كنز الفوائد، ص ۲۵۹.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
262

اين كتاب بارها، جداگانه، يا همراه با كتابى ديگر، چاپ شده است. چند نسخه خطّى از اين كتاب، در كتاب خانه هاى ايران و عتبات عراق نگهدارى مى شود. به گزارش آقا بزرگ تهرانى، نسخه اى با خطّى كهن و قطعى بزرگ، نزد دكتر نوع پرست در تهران، و نسخه اى در اختيار اردوبادى در نجف، و نسخه اى همراه با صفات الشيعة در سامرا، وجود دارد. نسخه ديگرى به خطّ ميرزا حسين نورى، در اختيار حفيد او ميرزا على بهزادى در تهران است. ۱
موضوع كتاب، فضايل شيعه است. مؤلّف در اين راستا، 45 روايت را با اسناد ناقص و بدون ترتيب و عنوان و باب خاص، از پيامبر صلى الله عليه و آله ، على عليه السلام ، امام باقر عليه السلام و صادق عليه السلام درباره فضائل و جايگاه معنوى شيعه گردآورده است. اين مضامين، در روايات كتاب ديده مى شود: خبر دادن جبرئيل به آدم عليه السلام از بهشتى بودن شيعيان، آفرينش ارواح شيعيان پيش از ملائكه، پاكىِ شيعيان و اصالت آنها، معناى «رافضى»، درخواست حضرت ابراهيم عليه السلام كه از شيعيان باشد، مهربانىِ پيامبر و امامان به شيعيان، بعضى از فضائل امير مؤمنان و دوستان وى، دوستى اهل بيت عليهم السلام به عنوان بزرگ ترين نعمت، وفادارى شيعيان، دوست داشتن شيعيان براى خدا، فضيلتِ برآوردن حاجت شيعيان، اعتصام به حبل المتين اهل بيت.
طولانى ترين احاديث كتاب، حديث هفدهم و هيجدهم است، كه يكى در معرّفى امام على عليه السلام به عنوان معيار حبّ و بغض الهى و حبل المتين رستگارى، و ديگرى درباره معناى «رافضى»، از امام صادق عليه السلام نقل شده اند. در مورد اخير، امام صادق از عنوان «رافضى» براى شيعيان، استقبال كرده و آن را با عنوان ياران هارون و موسى عليهماالسلامدر قرآن دانسته است. ۲
در مصادر نخستين كتاب شناسى، اين عنوان ذكر نشده است؛ اما در سده يازدهم،

1.الذريعة، ج ۱۵، ص ۴۵؛ ج ۱۶، ص ۲۶۰؛ ج ۱۷، ص ۱۳۷ ، ۱۳۸؛ فضائل الشيعة، ص ۳۱ ـ ۳۳.

2.همان، ص ۳۳ ـ ۳۵.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101592
صفحه از 554
پرینت  ارسال به