جزء نخست: گزارش آفريدگانِ پيش از حضرت آدم عليه السلام تا زمان آن حضرت. در اين جزء، پس از آفرينش آدم عليه السلام و شرح حال مختصر او، اسامى اوصياى حضرت آدم عليه السلام ذكر شده است و سپس ديگر پيامبران، به اين ترتيب: نوح عليه السلام ، ابراهيم عليه السلام ، موسى عليه السلام ، داوود عليه السلام ، عيسى مسيح عليه السلام و پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله ، همراه با شرح حال مختصر هر يك از آنان و ذكر اوصياى آنان. اين اوصيا در هر طبقه، غالبا دوازده نفر ذكر شده اند. مسعودى در پايان شرح حالِ هر يك از اين افراد، متذكّر مى شود كه خداوند به او وحى كرد كه تابوت و مواريث انبياى پيشين را به وصىّ بعدى وديعه دهد.
جزء دوم: شامل شرح حال كوتاه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله از تولّد تا وفات، خلافت امير المؤمنين عليه السلام و گزارشى از برخورد ناموجّه خلفاى پيشين با او و حضرت زهرا عليهاالسلام، از جمله: فشار براى وادار كردن آن حضرت به بيعت با خليفه، قضيه آتش زدن درِ خانه امام على عليه السلام و سقط شدن محسن. ^۱
جزء سوم: اشاره به برخى از حالات و معجزات امام على عليه السلام ، وفات آن حضرت و معرّفى امام حسن عليه السلام به عنوان وصى، و... . اين جزء با همين سبك و سياق، تا امام زمان عليه السلام دنبال مى شود. مؤلّف در شرح حال هر يك از امامان عليهم السلام ، به ولادت، سيره، معجزات و وفات آنها مى پردازد. از نكات قابل توجّه در اين جزء، آن است كه مؤلّف در شرح حال امام جواد عليه السلام آورده كه «وى در گهواره سخن مى گفت». ^۲ در شرح حال امام دوازدهم عليه السلام نيز با بيان نصوص بر امامت امامان دوازده گانه، متذكّر شده است كه ابو محمّد امام حسن عسكرى عليه السلام معمولاً رو در رو و حضورى، با شيعيان برگزيده صحبت نمى كرد و اين بدان جهت بود كه زمينه و آمادگى براى غيبت امام زمان را فراهم سازد. ^۳

برخى از سوابق و عملكرد امام على عليه السلام اشاره شده است. در ابتداى اين باب، از ابن عبّاس و نافع بن ازرق حكايت شده كه على عليه السلام در سابقه و عملكرد، بى نظير و بى بديل بوده است. پس از آن، موارد و مصاديق برجسته اى از عملكرد آن حضرت در وفادارى به اسلام و پيامبر صلى الله عليه و آله ذكر شده است. از ماجراى ليلة المبيت، و مبارزه در غزوه هاى احد و احزاب و خيبر، به عنوان نمونه هاى برجسته ياد شده و در توضيح هر يك، به سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله و امام صادق عليه السلام در عظمت شخصيت امام على عليه السلام نيز استناد شده است. كراجكى در پايان با اشاره به اين كه اماميه بر برترى امام على عليه السلام اجماع دارند، به شبهه هاى حشويه اهل سنّت، معتزله و گروه هاى بى نام و نشان از شيعه (اصاغر شيعه) پرداخته و به آنها پاسخ داده و در اين جهت، به قرآن، سنّت، عقل و تاريخ، استناد كرده و گاه به شيوه جدل، استدلال كرده است. ^۱

16 . إثبات الوصية لعلىّ بن أبى طالب عليه السلام

مؤلّف: ابو الحسن مسعودى
مترجم: محمّد جواد نجفى
ناشر: انتشارات اسلاميه، تهران 1344 ش.
اين كتاب بارها چاپ شده است. از جمله، در سال 1320 ق، در تهران كه در 267 صفحه همراه با الغيبة ى نعمانى چاپ شد و در سال 1367 ق، نيز در نجف اشرف در 229 صفحه. ^۲
از كتاب إثبات الوصية، در بيشتر مصادر كتاب شناسى، نام برده شده است. ^۳ بر پايه نسخه چاپى، مطالب كتاب در سه جزء، سامان يافته است: