277

تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

باب بوده و با اين حال، از عناوين فرعى برخوردار است. زمينه بحث كتاب چنان كه مؤلّف خود اشاره كرده، ^۱ فضائل امام على عليه السلام و اثبات امامت اوست و نيز پاسخ اين ادّعاى مخالفان كه پس از پيامبر صلى الله عليه و آله ، اصلح ابو بكر است. ابن جرير طبرى در راستاى اين هدف، از روايات مخالفان استفاده كرده است. اين امر، تعجّب ابن ابى الحديد را بر انگيخته و او احساس خود را اين گونه بروز داده است كه در ميان كتب شيعه، چنين اخبارى را تنها در كتاب سيّد مرتضى و كتاب المسترشد ابن جرير طبرى امامى يافته است. ^۲
المسترشد از مصادر نهج البلاغة، الصراط المستقيم على بن يونس و بحار الأنوار است. ^۳ اين كتاب افزون بر ارزش كلامى، ارزش تاريخى دارد؛ زيرا در آن از منابع تاريخى باارزشى نقل شده است كه ناياب به شمار مى آيند؛ از جمله، روايات فراوانى از واقدى. ابن جرير با تكيه بر روايات ـ كه آنها را بدون سند ذكر كرده ـ ، به مباحث متعدّدى با اين عنوان ها پرداخته است: اثبات فضل كسى كه داراى فضل است، نفى امامت از كسى كه شايستگى آن را ندارد، پاسخ به اين سؤال كه «چرا على عليه السلام براى گرفتن حقّ خود قيام نكرد؟» داستان انصار، شرح حديث نبوى «أنت منّى بمنزلة هارون مِن موسى»، لزوم امامت، اثبات وصيت و وصى، اين كه پيامبر صلى الله عليه و آله پشت سر ابو بكر نماز نخواند و... است.

18 . دلائل الإمامة

مؤلّف: ابن جرير طبرى امامى
تحقيق: گروه مطالعات اسلامى مؤسّسه بعثت
ناشر: موسّسة البعثة، قم، چاپ اوّل، 1413 ق.

1.المسترشد، ص ۱۱۱.

2.شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۳۶.

3.مصادر نهج البلاغة و أسانيده، ج ۱، ص ۴۰؛ الصراط المستقيم، ج ۱، ص ۴؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۴۰.

تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

276

مسعودى اين كتاب را در سال 332 ق، تأليف كرده و متذكّر شده است كه عمر امام زمان عليه السلام تا زمان تأليف اين كتاب 75 سال و هشت ماه است. ^۱

17 . المسترشد

مؤلّف: ابن جرير طبرى امامى
تحقيق: احمد محمودى
ناشر: مؤسّسة الثقافة الإسلامية لكوشانبور، چاپ اوّل، 1415 ق.
در تحقيق اين كتاب، از دو نسخه خطّى استفاده شده است: نسخه اى به خطّ محمّد باقر مجلسى در 1095 ق، و نسخه سيّد محمّد رضا بن ابى القاسم بن فتح اللّه بن نجم الدين حسينى كالى استرآبادى، در كتاب خانه حسينيه شوشترى در نجف اشرف. شيخ شير محمّد همدانى نسخه كامل اين دو نسخه را فراهم كرد. ^۲
المسترشد با همين عنوان، ^۳ و يا با عنوان المسترشد فى الإمامة، المسترشد فى إثبات الإمامة، و المسترشد فى دلائل الإمامة، در مصادر آمده است. ^۴ هر چند انتساب المسترشد به طبرى، معروف است، قطعى نيست؛ چرا كه ابن نديم كتابى را با همين عنوان، به ابن جرير طبرى عامّى نسبت داده است. ^۵ البته شايد سخن وى، بر اثر اشتباه در نام مؤلّف و يا وجود دو كتاب با اين عنوان باشد.
نسخه چاپى المسترشد، شامل مقدّمه بلند محقّق و اصل كتاب است. در مقدّمه محقّق، به شرح حال ابن جرير طبرى و تأليفات او و نيز جايگاه المسترشد و معرّفى نسخه هاى خطّى آن، اشاره شده است. اصل كتاب گويا فاقد سامانى بر پايه فصل و

1.همان، ص ۲۳۱.

2.المسترشد، ص ۶۸؛ الذريعة، ج ۸، ص ۲۴۵.

3.الفهرست ، طوسى، ص ۲۳۹.

4.رجال النجاشى، ص ۳۷۶؛ معالم العلماء، ص ۱۴۱؛ خلاصة الأقوال، ص ۲۶۶؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۴۰.

5.فهرست ابن نديم، ص ۲۹۲.

نام منبع :

تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

پدیدآورنده :

محمد کاظم رحمتی (پديدآورنده),مهدی احمدی (پديدآورنده)

تعداد جلد :

1

ناشر :

سازمان چاپ و نشر دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1389

نوبت چاپ :

اول

تاریخ

نتیجه جستجو برای « »