289
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

يا حسين بن عبد الوهّاب ۱ و گاه به مؤلّفى ناشناخته در سده پنجم، ۲ نسبت داده شده است.
سبب ترديد و اختلاف در عنوان كتاب و نام مؤلّف، افتادگى صفحات آغازين نسخه هاى خطّى كتاب است. تنها گزارشى از عنوان كتاب و نام مؤلّف كه بر گفتار خود مؤلّف در صفحات آغازين و پايانى كتاب استوار است، از ميرزا عبد اللّه افندى است. بر پايه اين گزارش، عيون المعجزات كتابى مستقل در تكميل تثبيت المعجزات ابو القاسم كوفى است و نه مختصر يا منتخب كتاب بصائر الدرجات چنان كه سيّد هاشم بحرانى ۳ و شيخ حرّ عاملى ۴ بر آن هستند، مصادر كتاب شناسى بعدى، همگى بر گزارش افندى اصفهانى اعتماد كرده اند. به گفته افندى، حسين بن عبد الوهّاب در آغاز و پايان عيون المعجزات، به انگيزه و سبب تأليفات كتاب نيز اشاره كرده است. وى در گفتار آغازين، به كتاب بصائر الدرجات فى تنزيه النبوات كه در فضائل و دلائل و معجزات انبياست، اشاره كرده و نيز به و تصميم خود بر حذف اسانيد آن و افزودن فضائل و معجزات پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام با عنوان عيون المعجزات المنتخب من بصائر الدرجات؛ ولى در گفتار پايانى، از يافتن كتاب تثبيت المعجزات ابو القاسم كوفى (م 353 ق) و اتخاذ تصميم جديد سخن به ميان آورده است. به موجب گفتار دوم، ابو القاسم كوفى اگرچه در مقدّمه كتاب از تصميم خود بر ذكر معجزات و دلائل انبيا و ائمه ياد كرده؛ ولى در متن كتاب، به معجزات و دلائل ائمه عليهم السلام نپرداخته است. به اين جهت، گويا حسين عبد الوهّاب از تصميم نخست خود بر مى گردد و در راه تكميل تثبيت المعجزات، كتاب عيون المعجزات را تأليف مى كند. ۵

1.رياض العلماء، ج ۲، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۴؛ خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۲۲۰، ۲۵۲؛ الذريعة، ج ۳، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۴.

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۱؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۳۶۵.

3.مدينة المعاجز، ج ۱، ص ۱۳۸.

4.أعيان الشيعة، ج ۶، ص ۸۳ ـ ۸۴ .

5.الذريعة ، ج ۱۵ ص ۳۸۳ ـ ۳۸۵ ؛ أعيان الشيعة ، ج ۶ ص ۸۳ ، ۸۴ .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
288

اثبات ديدگاهشان ، از كتاب محمّد بن على بن احمد علوى موسوى با عنوان فى نصرة الواقفة، استفاده كرده است. ۱
كتاب الغيبة ى طوسى افزون بر ارزش حديثى، در زمينه هاى گوناگون ديگرى چون كلام، تاريخ، نقد الحديث و فقه الحديث نيز ارزشمند است. اين كتاب پس از تأليف، با اعتنا و اعتماد علماى شيعه مواجه شده و در شمار مصادر بسيارى از كتاب هاى حديثى و كلامى جاى گرفته است. ۲

23 . عيون المعجزات

مؤلّف: حسين بن عبد الوهّاب
تحقيق: محمّد على اردوبادى
ناشر: منشورات رضى، قم، 1414 ق.
در تحقيق و تصحيح كتاب، بر نسخه خطّى شيخ شبّر محمّد همدانى جورقانى اعتماد شده كه از روى نسخه شيخ حرّ عاملى صاحب وسائل الشيعة (با تاريخ كتابت 1087 ق) استنساخ شده است. ۳
كتاب عيون المعجزات، پيش از اين نيز در نجف اشرف، توسّط چاپ خانه حيدريه در سال 1369 ق، در 142 صفحه با مقدّمه شيخ محمّد على اردوبادى چاپ شد. ۴ نام كتاب به اختلاف نسخه ها، افزون بر عيون المعجزات، عيون المعجزات و فنون الكرامات المنتخب من بصائر الدرجات، و فنون المعجزات المنتخب من بصائر الدرجات نيز ذكر شده است. ۵ انتساب عيون المعجزات به حسين بن عبد الوهّاب، معروف نيست؛ چرا كه در مصادر كتاب شناسى و روايى، اين كتاب گاه به سيّد مرتضى علم الهدى، ۶

1.همان، ص ۴۳.

2.مدينة المعاجز ، ج ۳ ، ص ۳۴۵ ، ج ۷ ، ص ۱۲۵ ؛ وسائل الشيعة ، ج ۲ ص ۸۱۱ و ج ۲۰ ، ص ۴۲ ؛ بحار الأنوار ، ج ۱ ، ص ۷ ؛ مستدرك الوسائل ، ج ۲ ص ۲۳۱ .

3.عيون المعجزات، ص ۵؛ مقدّمه محقّق ، الذريعة، ج ۱۵، ص ۳۸۳ ـ ۳۸۵.

4.معجم المطبوعات النجفية، ص ۲۵۴.

5.أعيان الشيعة، ج ۶، ص ۸۳ .

6.مدينة المعاجز، ج ۱، ص ۱۴۷، ۱۵۱.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101687
صفحه از 554
پرینت  ارسال به