دوران خلافت تا زمان تأليف كتاب، كه «دوره خلافت متّقى للّه امير المؤمنين، در سال 332 ق» بوده است.
نسخه چاپى كتاب، شامل مقدّمه مصحّح كتاب، مقدّمه مؤلّف و اصل كتاب است. مصحّح در مقدّمه، به انتساب كتاب به مسعودى، معرّفى نسخه هاى خطّى و چاپى كتاب، موضوع آن و ارتباط آن با ساير كتاب هاى مسعودى؛ به ويژه التنبيه و الإشراف و مروج الذهب، پرداخته است. مقدّمه مؤلّف، با ستايش خدا و درود بر پيامبرش آغاز مى شود و با ذكر سخنان برخى از صحابه درباره آفرينش جهان و زمين، ادامه مى يابد. مطالب كتاب بر حسب عناوين فرعى آن، چنين است: عمر دنيا، آفريدگان پيش از آدم عليه السلام ، جن و اجناس و قبايل آنها، زمين و آنچه در آن است، دريا و عجايب آن، آدم عليه السلام و فرزندانش، حام بن نوح عليه السلام ، كنعان بن حام، يافث بن نوح، سام بن نوح، ابراهيم عليه السلام ، اسماعيل عليه السلام ، قوم عاد، عناق دختر آدم عليه السلام ، مطالبى درباره كاهنان عرب، خبر كاهنان بعد از طوفان، بنيان گذاران اهرام مصر، پادشاهان مصر پيش از طوفان، ملوك مصر بعد از طوفان، يأجوج و مأجوج، صقالبه، نصارا، مجوس و خورشيد پرستان، سرزمين يونان، چين، اندلس، برجان، ترك، روم، فارس، خراسان و... .
4 . التنبيه و الإشراف
مؤلّف: ابو الحسن مسعودى
ناشر: دار صعب، بيروت .
انتساب اين كتاب به مسعودى، معروف است. افلاك و اشكال آن، نجوم و تأثيرات آن، عناصر و تركيب و أقسام زمان ها و فصول سال، بادها، زمين و شكل و مساحت و نواحى و آفاق آن و نيز تأثير اين نواحى و آفاق بر ساكنان آن، اقاليم هفتگانه، امّت هاى هفتگانه پيشين، لغات و مساكن آنها، طبقات پادشاهان فارس و روم و اخبار آنان، تاريخ انبيا، راه شناخت سال هاى قمرى و شمسى، سيره رسول خدا صلى الله عليه و آله ، غزوات ايشان، حوادث سال هجرت، سيره خلفاى راشدين و ديگر خلفا،
