297
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

كتاب خصائص الأئمّة عليهم السلام در منابع كتاب شناسى، با همين عنوان ذكر شده است. ۱ كتاب خصائص الأئمّة با هدف معرّفى جامع و در عين حال مختصرِ ائمه دوازده گانه تأليف شده است؛ ولى تنها شامل شرح حال امير مؤمنان على عليه السلام ، زيارت و دعا، كلمات و سخنان وى و دلايل و نصوص بر امامت وى است. ۲ از اين رو، كتاب ياد شده افزون بر ارزش حديثى و نقل سخنان و كلمات امام على عليه السلام ، يك منبع ارزشمند تاريخى در تاريخ زندگى آن امام است. اين كتاب، از مصادر كتاب هاى حديثى، تاريخى و كلامى است. ۳
نسخه چاپى كتاب خصائص الأئمّة عليهم السلام ، شامل مقدّمه محقّق، مقدّمه مؤلّف و اصل كتاب است. در مقدّمه محقّق، به معرّفى نسخه خطّى كهن، جايگاه كتاب و اهميّت موضوع آن، پرداخته شده و شرح حالى كوتاهى از سيّد رضى و سيّد فضل اللّه راوندى (كاتب نسخه) نيز نوشته شده است. سيّد رضى در مقدّمه مؤلّف، درباره موضوع كتاب و انگيزه خود از تأليف آن، سخن گفته است.
سيّد رضى كتاب ياد شده را به تقاضاى يكى از شاگردانش و نيز براى اظهار هويت شيعى خود در برابر برخى سخنان تحقيرآلود و توهين آميز، در سال 383 ق، در كاظمين، به رشته تحرير درآورد. ۴ وى پس از ذكر كلمات و سخنان كوتاه امام على عليه السلام ـ كه قسمت پايانى كتاب، به آن ها اختصاص يافته است ـ ، با تقاضاى عدّه اى از دوستان خود مبنى بر گردآورى ديگر سخنان و خطبه هاى امير المؤمنين مواجه شد و لذا ديگر اين تأليف را ادامه نداد و نخست، به گردآورى نهج البلاغة پرداخت؛ ۵ ولى گويا پس از تأليف كتاب نهج البلاغة، اجل به وى مهلت نداد تا كتاب خصائص الأئمّة

1.رجال النجاشى، ص ۳۹۸؛ أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۶۱؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۱؛ خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۲۶۷؛ الغدير، ج ۴، ص ۱۹۵؛ الذريعة، ج ۷، ص ۱۶۴.

2.خصائص الأئمّة عليهم السلام ، ص ۳۶.

3.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۱؛ وسائل الشيعة، ج ۳، ص ۲۱۹؛ مستدرك الوسائل، ج ۲، ص ۲۲۷؛ و ج ۳، ص ۳۵۱؛ و ج ۸، ص ۲۶۶؛ و ج ۱۰، ص ۲۰۳، ۲۱۲؛ الدمعة الساكبة (به نقل از: الذريعة، ج ۷، ص ۱۶۴).

4.همان، ص ۳۷.

5.نهج البلاغة ، عبده، ج ۱، ص ۲؛ خصائص الأئمّة عليهم السلام ، ص ۱۴.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
296

همراه با ذكر پادشاهان معاصر آنان در روم و اندلس تا سال 345 ق.
مؤلّف در صفحات 195 تا 346 به تاريخ اسلام مى پردازد. وى از دوره پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله شروع مى كند، سپس دوران خلفا، امويان و عبّاسيان را تا سال 343 ق، تك به تك شرح مى دهد. ولادت پيامبر خدا، مبعث، مغازى، سرايا، نويسندگان آن حضرت و وفات وى، ۱ حوادث سال دوم هجرت، حوادث سال سوم وديگر سال ها را تا سال يازدهم، به ترتيب ذكر مى كند، و سپس حوادث دوره خلافت ابوبكر، عمر، عثمان، على بن ابى طالب، حسن بن على، معاويه، يزيد بن معاويه، معاوية بن يزيد بن معاويه، مروان بن حكم، عبد الملك بن مروان، وليد بن عبد الملك، سليمان بن عبد الملك، عمر بن عبد العزيز، يزيد بن عبدالملك، هشام بن عبد الملك و... تا هنگام تأليف كتاب.

5 . خصائص الأئمة عليهم السلام (خصائص أمير المؤمنين عليه السلام )

مؤلّف: شريف رضى
تحقيق: محمّد هادى امينى
ناشر: مجمع البحوث الإسلامية، مشهد، 1406 ق.
چند نسخه خطّى از اين كتاب، در ايران و عراق و هند وجود دارد. محقّق كتاب، بر نسخه اى بسيار كهن اعتماد كرده است. اصل اين نسخه كه در سده ششم كتابت شده، در يكى از كتاب خانه هاى هند نگهدارى مى شود و ميكروفيلم آن، در كتاب خانه سيّد عبد العزيز طباطبائى در قم است. اين نسخه به گواهى مطالب صفحه اوّل و آخر آن، در سال 555 ق، توسّط سيّد فضل اللّه راوندى كاشانى (570 ق) تصحيح شده است و در آن، زياداتى نيز وجود دارد. ۲
اين كتاب بار نخست، در نجف در سال 1368 ق، چاپ شده است. ۳

1.التنبيه و الإشراف، ص ۱۹۵ ـ ۲۰۲.

2.خصائص الأئمّة عليهم السلام ، ص ۱۴ ـ ۱۶ ، مقدّمه محقّق .

3.همان، ص ۱۳.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101563
صفحه از 554
پرینت  ارسال به