33
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

دورنماى حديث شيعه در سده چهارم و پنجم

شهرها و مراكز حديث

در سده چهارم و پنجم، شيعيان بيشتر در توابع و بخش هايى از شهرها زندگى مى كردند و كمتر شهرى بود كه همه يا اغلب ساكنانش شيعه باشند. مهم ترين مناطق شيعه نشين اين دوره را مى توان چنين بر شمرد: خراسان (مشهد الرضا عليه السلام )، سمرقند، بلخ، ايلاق و فرغانه در ماوراء النهر، بغداد، مكّه، مدينه، نيشابور، كوفه، همدان، ۱ قم، ۲ رى، ۳ رَقّه، ۴ اهواز، ۵ عمّان، هَجَر، صَعده، ۶ موصل، ۷ نيشابور، ۸ جرجان، طبرستان، ۹ نواحى ديلم، ۱۰ اُرْم (به ضمّ الف و سكون را، از نواحى طبرستان)، ۱۱ بُراثا، ۱۲ كوفه، ۱۳ آوه يا آبه، ۱۴ كاشان، ۱۵ و كرخ. ۱۶
شمارى از كتاب ها و رساله هاى عالمان و محدّثانى شيخ صدوق (م 381 ق)،

1.ر.ك: كتاب من لا يحضره الفقيه، ج ۱، ص ۴؛ رجال النجاشى، ص ۳۸۹؛ معانى الأخبار، ص ۲۸ ـ ۳۱ ، مقدّمه محقّق .

2.معجم البلدان، ج ۴، ص ۳۹۷؛ أحسن التقاسيم، ج ۱، ص ۲۶۷.

3.معجم البلدان، ج ۳، ص ۱۱۷.

4.أحسن التقاسيم، ج ۱، ص ۲۳۷.

5.همان، ص ۲۷۹.

6.همان، ص ۱۰۵ ـ ۱۰۶.

7.همان، ص ۱۳۱.

8.همان، ص ۲۳۶.

9.همان، ص ۲۴۵.

10.همان، ص ۲۴۸.

11.معجم البلدان، ج ۱، ص ۱۵۷. نام اين شهر را «اُرم» و «آرُم» نيز گفته اند (ر . ك : لغت نامه دهخدا) .

12.همان، ج ۱، ص ۳۶۲.

13.همان، ج ۲، ص ۳۵۲.

14.همان، ج ۱، ص ۵۰؛ ج ۳، ص ۱۷۹.

15.همان، ج ۴، ص ۲۹۶.

16.همان، ج ۴، ص ۴۴۸.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
32

10 . معالم التنزيل، ابو القاسم عبد اللّه بن محمّد بن عبد العزيز بَغَوى (م 317 ق). بغوى صاحب اين تفسير، متقدّم بر محى السنه بغوى است و با عنوان «بغوى كبير» شناخته مى شود. ۱

كلام

برخى از آثار حديثى تأليف شده در باره مسائل كلامى، عبارت اند از:
1 . الأربعين فى دلائل التوحيد، عبد اللّه بن محمّد بن على بن محمّد هروى (م 481 ق)؛
2 . الإيمان ، ابن مَنده (م 395 ق)؛
3 . الإعتقاد ، احمد بن حسين بيهقى (م 458 ق)؛
4 و 5 . رؤية اللّه و نيز الصفات، از دار قطنى (م 385 ق)؛
6 . العظمية، عبد اللّه بن محمّد بن جعفر بن حيّان اصفهانى (م 369 ق).

اخلاق و آداب و سيره پيامبر صلى الله عليه و آله

در اين دو سده، بيش از پانزده كتاب، در زمينه اخلاق و سيره پيامبر خدا صلى الله عليه و آله تأليف شده است. از آن جمله اند:
1 . فضيلة الشكر للّه على نعمته، محمّد بن جعفر بن سهل سامرى (م 327 ق)؛
2 . آداب المجالسة، يوسف بن عبد اللّه بن عبد البرّ نمرى (م 463 ق)؛
3 و 4 . الزهد الكبير و نيز فضائل الأوقات، از بيهقى (م 458 ق)؛
5 . القناعة، احمد بن محمّد بن اسحاق دينورى (م 364 ق)؛
6 . أخلاق النبى و آدابه، عبد اللّه بن محمّد بن جعفر بن حبّان اصفهانى (م 369 ق)؛
7 . أعلام النبوة، ابو الحسن علىّ بن محمّد ماوِرْدى (م 450 ق).

1.ر.ك: الرسالة المستطرفة، ج ۱، ص ۷۷ ـ ۷۸.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101479
صفحه از 554
پرینت  ارسال به