325
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

خطاب، عكرمه مولى ابن عبّاس و عايشه ؛
فصل دوم: تقدّم وى بر تلاوت و تفرّد در حفظ قرآن؛
فصل سوم: پيشى گرفتن وى بر ديگران، در گردآورى قرآن؛
فصل چهارم: بى بديل بودن او در شناخت قرآن و معانى آن و علم به نزول آن؛
فصل پنجم: فراوانىِ آياتى كه درباره او و فرزندان و خاندانش نازل شده است ؛
فصل ششم: بيان اين كه امام على عليه السلام مصداق و مراد تعبير «يا ايها الذين آمنوا» است كه نود بار، در قرآن ذكر شده است.
روش حاكم حسكانى در شواهد التنزيل، آيات را به ترتيب سوره ها بيان كرده و روش او اين است كه ابتدا يك يا چند آيه را به عنوان موضوع بحث، مطرح مى كند و سپس از طريق مشايخ حديث خود، رواياتى را از صحابه و تابعان نقل مى كند كه آن آيه يا آيات را درباره اهل بيت عليهم السلام دانسته اند. روايات كتاب، همگى با اسناد كامل و از طريق اهل سنّت است و گاهى نيز از برخى مصادر پيشين؛ مانند: تفسير فرات كوفى، ۱
تفسير عيّاشى و مقتضب الأثر ابن عيّاش جوهرى. ۲ گويا برخى، شواهد التنزيل را مختصر كرده اند، مانند نسخه اى خطّى با عنوان مجزء فى فضائل على؛ منتخب من شواهد التنزيل، كه در يكى از كتاب خانه ها زيديه موجود است. ۳

و ـ دعا و زيارت

1 . كامل الزيارات

مؤلّف: ابن قولَوَيه قمى
تحقيق: جواد قيّومى
ناشر: مؤسسة النشر الإسلامى (انتشارات جامعه مدرّسين)، قم، چاپ اوّل، 1417 ق.

1.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۳۷؛ الذريعة، ج ۴، ص ۲۹۸.

2.شواهد التنزيل، ج ۱، ص ۸۹ .

3.تراثنا، ش ۱۴، ص ۵۴.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
324

مؤلّف، معرّفى نسخه هاى خطّى آن و چگونگى استفاده از آنها اشاره شده است.
مقدّمه مؤلّف، درباره انگيزه تأليف است. به موجب اين مقدّمه، برخى از اهل علم در مجلس عمومى و در حضور جمعيتى فراوان، اعلام مى كنند كه هيچ مفسّرى سوره هل اتى (انسان) و غير آن را در شأن امام على عليه السلام و ديگر اهل بيت، تفسير نكرده است. از عالمانِ حاضر در آن مجلس، انتظار مى رفت كه در برابر اين انكار، واكنش نشان دهند؛ ولى تنها ابو العلا صاعد بن محمّد (قدس روحه)، بعضى از خواصّ خود را كه در آن مجلس حاضر بودند، مورد عتاب و سرزنش قرار مى دهد. مؤلّف در اين شرايط، از باب حسبه و براى دفع شبهه از ذهن اصحاب، دست به كار مى شود و اين كتاب را با عجله و شتاب فراوان، تأليف مى كند تا اين ادّعا را كه هيچ آيه اى از قرآن، در شأن اهل بيت عليهم السلام نيست و هيچ كس هم چنين سخنى نگفته، نقض كند. حسكانى در ابتداى كتاب ۱ و در پايان آن، ۲ متذكّر شده كه در اين كتاب، به ذكر رواياتى كه به صحّت آنها اطمينان داشته، بسنده نكرده است؛ بلكه بناى او بر اين بوده كه هر آيه اى را كه گفته شده نزولش در شأن اهل بيت عليهم السلام است و يا در شأن آنان تفسير شده، در اين كتاب ذكر كند. از اين رو، وى به نقد اسانيد و متون روايات نپرداخته است؛ چراكه اين روايات در كتب حديثى و كلامى، فراوان اند و مؤلّف نيز مجال چنين كارى را نداشته است.
اصل كتاب در شش فصل، به فضائل امام على عليه السلام از زبان برخى صحابه و تابعان پرداخته و شامل معرّفى 210 آيه در شأن امام على و اهل بيت عليهم السلام ، همراه با 1163 روايت است. فصول ششگانه كتاب، عبارت اند از:
فصل اوّل: فراوانىِ فضائل امير المؤمنين عليه السلام . در اين فصل، خصائص امام على عليه السلام از زبان چنين كسانى نقل شده است: عبد اللّه بن عبّاس، مجاهد بن جبر، سليمان بن طرخان، ابو طفيل عامر بن واثله ليثى، احمد بن حنبل بغدادى، عبد اللّه بن عمر بن

1.شواهد التنزيل، ج ۱، ص ۲۰.

2.همان، ج ۲، ص ۴۸۶.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 102107
صفحه از 554
پرینت  ارسال به