الجرح و التعديل كما جاءت فى الكتاب، 5 . فهرس المصطلحات و الألفاظ الخاصّة، 6 . فهرس المواضع و البلدان، 7 . فهرس الكتب غير المصادر و المراجع، 8 . فهرس المصادر و المراجع، 9 . فهرس المحتوى.

4 . رجال النجاشى

مؤلّف: نجاشى
تحقيق و تصحيح: سيّد موسى شبيرى زنجانى.
ناشر: مؤسّسة النشر الاسلامى (انتشارات جامعه مدرسين)، چاپ پنجم، 1416 ق.
در تحقيق اين كتاب، از چهارده نسخه خطّى استفاده شده است ^۱ كه كهن ترين نسخه، متعلّق به سال 982 ق، است. ^۲ رجال نجاشى در سال 1397 ق، با تحقيق محمّد جواد غروى نائينى، و در سال 1407 ق، با تحقيق سيّد موسى شبيرى زنجانى چاپ شده است.
عنوان اصلى كتاب نجاشى، دانسته نيست. در برخى مصادر، و نيز به موجب برخى نسخه هاى خطّى كتاب، نام آن فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ذكر شده است. ^۳
گويا عنوان الرجال، در سده هشتم و توسّط علّامه حلّى و ابن داوود، مطرح شده است. ^۴ به هر روى، اين كتاب كه انتسابش به نجاشى، معروف و حتى متواتر است از مصادر كتاب هاى رجالى و حديثى است. نسخه چاپى آن شامل مقدّمه محقّق، مقدمه مؤلّف و اصل كتاب است. مقدّمه محقّق ، به نسخه هاى خطّى و چاپى كتاب و نيز كارهايى كه در جهت تصحيح آن انجام شده، اشاره دارد. مقدمه كوتاه مؤلّف، درباره انگيزه تأليف و برخى از ويژگى هاى كتاب است. به موجب اين مقدمه، اتّهام مخالفان به شيعه كه

ترجيح داده اند. ^۱ برخى نيز اگرچه بر آن اعتماد نكرده اند، مطالب آن را در كنار ديگر اقوال، ذكر و گاه نقد كرده اند. ^۲ عدّه اى ديگر كه بر كتاب ابن غضائرى اعتماد نكرده اند، معتقدند كه اوّلاً وى در آراى رجالى خود، برپايه اجتهاد عمل كرده و ثانيا، در جرح به امورى مانند غلو تمسّك كرده كه يا سبب جرح نيستند و يا در سببيت آنها اختلاف است، و ثالثا، وى عدّه بسيار زيادى را جرح و تضعيف كرده است. به همين جهت، درباره او چنين عباراتى به كار رفته است: «كسى از دم تيغ طعن او، سالم خارج نشده است»، «راوى سالم، كسى است كه از زير دست او سالم بيرون آمده باشد»، «جرح او، در واقع، مدح است» و «وى فردى طعّان است». ^۳
نسخه چاپى الضعفاء، شامل اين بخش هاست: مقدّمه محقّق، مقدّمه كوتاه تسترى، اصل كتاب، مستدرك كتاب و فهرست هاى عموى آن. مقدّمه محقّق، در شرح حال مؤلّف، آثار او، انتساب كتاب به ابن غضائرى، معرّفى كتاب و شيوه نقد و جرح رجال، و معرّفى نسخه هاى خطّى كتاب است.
در اصل كتاب، نام 160 راوى با ذكر مورد جرح هر كدام، آمده است. مطالب بر اساس اسامى راويان از الف تا يا، و يك باب با عنوان كنيه، سامان يافته است.
قسمت پايانى كتاب، ذكر راويانى است كه در رجال النجاشى و خلاصة الأقوال علّامه حلّى و رجال ابن داوود، درباره آنها مطلبى از ابن غضائرى نقل شده است. محقّق كتاب اين موارد را تحت عنوان «مستدركات» آورده است.
كار ديگر محقّق، نگارش فهرست كتاب در اين موارد است: 1 . فهرس أسماء الأعلام، 2 . فهرس كنى الأعلام، 3 . فهرس ألقاب الأعلام و أنسابهم، 4 . فهرس ألفاظ