عالمان چون : ابو عبد اللّه بن بِشكوال ، ابو الوليد بن المناصف ، قاسم بن دحمان ، صالح بن عبد الملك ، ابو اسحاق بن قرقول ، ابو العبّاس ابن سيّده ، ابو عبد اللّه قباعى ، ابو بكر بن مفاوز و ابو عبّاس بلنسى ، سماع حديث كرد. ۱
از ديگر سفرهاى وى ، مى توان به سفر به مصر و ديدار با محدّث مشهور آن ديار ، بوصيرى و هم طبقه هاى وى ، سفر به شام ، عراق و خراسان اشاره كرد ، چنان كه خود در كتابش ، به حضور در نيشابور و محلّه مشهور آن ، شادياخ ، اشاره كرده است . او در بغداد ، از ابو الفرج ابن الجوزى ، سماع حديث نموده است .
ابن دِحيه كلبى در سال 604 ق ، به شهر اِربِل سفر نمود و در سال روز ولادت پيامبر صلى الله عليه و آله ، كتابى براى امير اربل ، مظفر الدين كوكبرى ، با عنوان التنوير فى مدح السراج المنير تأليف نمود و در ذيل آن ، قصيده بلندى در مدح كوكبرى سرود .
وى در شهر واسط ، مسند أحمد بن حنبل را از احمد بن ابى الفتح مندايى، ۲ در اصفهان ، المعجم الكبير احمد بن سليمان طبرانى را از ابو جعفر صيدلانى ۳ و در نيشابور ، صحيح مسلم را از منصور فراوى ، به سند متّصل به مؤلّفان اين كتاب ها دريافت نمود . او به مصر بازگشت و به استادى در «دار الحديث الكامليّة» رسيد. ۴
مقام علمى وى را ستوده اند و به تبحّر وى در فقه مالكى و حديث ، اشاره كرده اند. فهرست آثار وى ، گواهى بر گفته اين عالمان است.
قرن ششم در تاريخ تدوين كتب حديثى اَباضيه ، از اهمّيت خاصى برخوردار است. ۵ ابو يعقوب يوسف بن ابراهيم ورجلانى (م 570 ق/ 1174م) از عالمان مشهور
1.التكملة لكتاب الصلة ، ج ۲ ، ص ۶۵۹ .
2.همان ، ج ۲ ص ۶۵۹ .
3.المختصر المحتاج إليه من تاريخ أبى عبد اللّه الدبيثى ، ص ۲۸۸ .
4.ذيل التقييد ، ص ۲۳۶ .
5.بغية الوعاة ، ج ۲ ، ص ۲۱۸ .
