5 . قرب الإسناد محمّد بن ابى عمران موسى بن على بن عبدويه. ^۱ نجاشى وى را ديده ولى موفّق به شنيدن حديث از او نشده است.

2 . مُسنَدنگارى

مُسندنگارى در حوزه شيعه، آن گونه كه در حوزه حديثى اهل سنّت رواج داشته، در اين دوره معمول نبوده است. شايد اين كم توجهى، بدان جهت بوده كه آنان آن اعتماد و ارادتى را كه اهل سنّت به صحابيان نشان مى دادند، نداشتند. كمتر از ده مسند، در مصادر كتاب شناسى و رجالى شيعه ذكر شده است. اين تعداد توسّط محدّثان امامى و گاه غير امامى و عامّى اى كه از امامان روايت كرده اند، تأليف شده اند:
1 و 2 . مسند أمير المؤمنين عليه السلام و مسند عبد اللّه بن عباس، تأليف عبد العزيز بن يحيى بن احمد بن عيسى جلودى ازدى بصرى، مكنّا به ابو احمد (م 332 ق)؛ ^۲
3 . مسند أبى نواس و جُحا و أشعب و بهلول و جُعَيفَران و ما رووا من الحديث، تأليف فارِس بن سليمان ابو شجاع ارّجانى (سده چهارم) كه شيخ اصحاب اماميه و «كثير الأدب و الحديث» بود؛ ^۳
4 و 5 . مسند عمر بن على بن أبى طالب عليه السلام و كتاب أخبار على بن حسين عليهماالسلام، تأليف محمّد بن عمر بن محمّد بن سالم، معروف به جَعابى؛ ^۴
6 . مسند عبد اللّه بن بكير بن أعيَن، تأليف احمد بن محمّد بن سعيد بن عبد الرحمان، معروف به ابن عقده (م 333 ق) كه تا پايان عمر، بر مذهب زيدى جارودى بود؛ ^۵

به ابو العبّاس ^۱ و فرزند او محمّد بن عبد اللّه بن جعفر بود. ^۲ گويا حميرى اين كتاب را براساس اسانيد عاليه به هر امام، جداگانه سامان داده بود. قرينه اين مطلب، اشاره به قرب الاسناد به امام كاظم و امام رضا عليهماالسلام در رسالة ى أبو غالب زرارى (م 358 ق)، قرب الاسناد به امام صادق ^۳ و قرب الاسناد به امام رضا، امام جواد و صاحب الامر عليهم السلام است. ^۴ بخشى از اين كتاب كه باقى مانده، قرب الاسناد به امام صادق عليه السلام است. محمّد باقر مجلسى (م 1111 ق) نيز در تأليف بحار الأنوار، از اين كتاب استفاده كرده و نسخه اى از آن را به خطّ ابن ادريس حلّى (م 587 ق)، در اختيار داشته است. چندين نسخه با همان خط را آقا بزرگ تهرانى (م 1374 ق) نيز معرّفى كرده است. ^۵
2 . قرب الإسناد على بن ابراهيم بن هاشم قمى (م 327 ق) صاحب تفسير القمى. ^۶ اين كتاب ناياب است.
3 . قرب الإسناد على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى (م 329 ق) پدر شيخ صدوق (م 381 ق). ^۷ به موجب گزارش احمد اردبيلى معروف به مقدّس اردبيلى، در كتاب حديقة الشيعة، و مير محمّد اشرف (م 1103 ق) در كتاب فضائل السادات، اين كتاب تا سده يازده نيز در دسترس بوده است. ^۸
4 . قرب الإسناد محمّد بن جعفر بن بطّه مؤدّب قمى؛ ^۹