485
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

حديثى معدودى از او موجود است ، ۱ لازم است به دليل اهتمام وى به تدريس و استنساخ كتب متقدّم امامى ، در موردش سخن گفته شود.
سمعانى ، وى را در كاشان ديده و در موردش چنين نوشته است :
و أدركت بها ۲ السيّد الفاضل أبا الرضا فضل اللّه بن علىّ العلوى الحسنى القاسانى ، و كتبت عنه أحاديث و أقطاعا من شعره ، و لمّا وصلت إلى باب داره ، قرعت الحلقة و قعدت على الدكّة أنتظر خروجه ، فنظرت إلى الباب فرأيت مكتوبا فوقه بالجصّ : «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا ».۳
افضل الدين حسن بن ابراهيم خومجانى ، كتاب الأمالى سيّد مرتضى ، و وجيه الدين عبد الجبّار بن حسين ، كتاب خصائص الأئمّة ى شريف رضى را در سال 555 ق ، در كاشان و ظاهرا در همان مدرسه مجديه ، نزد وى سماع و قرائت نموده اند. ۴
از آثار حديثى وى مى توان به كتاب ضوء الشهاب، ۵ أدعية السرّ و كتاب النوادر اشاره

1.يكى از قديمى ترين نسخه هاى موجود نهج البلاغه ، نسخه اى است كه ابو الرضا در سال ۵۱۱ ق از روى نسخه اصل شريف رضى ، استنساخ نموده است . اين نسخه را كتاب خانه آية اللّه مرعشى به چاپ رسانده است . تنها اثر حديثى وى ، كتاب الأربعين بوده كه ابن طاووس از آن منقولاتى را آورده است (ر . ك : كتاب خانه ابن طاووس ، ص ۱۴ ـ ۵۱۳ ) . در مورد شرح حال وى ، سيّد عبد العزيز طباطبايى در مقاله اى مفصّل ، نكات گفتنى را بيان داشته است (ر . ك : «نهج البلاغة عبر القرون» ، سيّد عبد العزيز طباطبايى ، تراثنا ، ش ۳۵ ـ ۳۶ ، ص ۱۶۱ به بعد) . از شاگردان وى ، ابو العبّاس احمد بن يحيى مشهور به ابن ناقه (م۵۵۹ ق) را مى توان نام برد . از ابن ناقه ، تذييلى بر نهج البلاغه باقى مانده است (ر . ك : معجم أعلام الشيعة ، ج ۱ ، ص ۷۸) .

2.مرجع ضمير «ها» ، كاشان است .

3.الأنساب ، سمعانى ، ذيل «كاشانى» . سيّد عبد العزيز طباطبايى تذكّر داده كه اين نقل در متن موجود ، تحريف شده است . براى ديدن نقل كامل اين عبارت ، ر . ك : «نهج البلاغة عبر القرون» ، سيّد عبد العزيز طباطبايى ، تراثنا ، ش ۳۵ ـ ۳۶ ، سال ۱۴۱۴ ق ، ص ۱۶۲ ، پى نوشت .

4.همان ، ص ۱۶۷ . براى آگاهى هاى بيشتر از مكتب كاشان ، ر . ك : طبقات أعلام الشيعة (ثقات العيون) ، ص ۱۹۲ ، ۱۹۵ و ۲۰۳ .

5.در مورد نُسخ اين كتاب ، ر . ك : «نهج البلاغه عبر القرون» ، سيّد عبد العزيز طباطبايى ، تراثنا ، ش ۳۸ ـ ۳۹ ، ص ۱۷۵ .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
484

راوندى و تخريج كتاب «النبوّة» ى شيخ صدوق

يكى از نكات جالب توجّه كتاب قصص الأنبياء راوندى ، اين است كه وى در اين كتاب، تقريبا بخش اعظمى از كتاب «النبوّة» ى شيخ صدوق را به طريق اسانيد خود به شيخ صدوق، تخريج كرده است. آقاى حسن انصارى در اشاره به اين مطلب مى نويسد :
به نظر مى رسد كه مأخذ عمده قطب الدين بن سعيد بن هبة اللّه راوندى در كتاب قصص الأنبياء و در نقل احاديث و روايات از ائمّه اطهار عليهم السلام ، كتاب النبوّة ى صدوق بوده است . اين نكته حائز اهمّيت است كه جز چند روايت ، تمام ، كتاب راوندى ، منقول از صدوق است و در واقع كتاب راوندى ، تخريجى است از روايات صدوق. عقيده من ، اين است كه قطب الدين راوندى ، نسخه اى از اين كتاب النبوّة ى صدوق را در اختيار داشته و بخش هايى از آن را در اين كتاب ، تخريج و نقل كرده است . از آن جا كه قطب راوندى به طرق مختلف ، كتب صدوق را روايت مى كرده و در واقع از مشايخ گوناگون و به توسط هر يك از طرق مختلف مى توانسته كتب صدوق را روايت كند ، تنها كارى كه در اين كتاب كرده ، اين بوده است كه عموما در آغاز هر فصل به طريقى ، كتاب صدوق را روايت كند و سپس احاديث آن بخش را از كتاب صدوق نقل كند. ۱
افندى نيز در رياض العلماء و حياض الفضلاء ، به تخريج كتاب قصص الأنبياء قطب راوندى ، توجّه كرده است. ۲

سيّد فضل اللّه حسينى راوندى

ابو الرضا فضل اللّه بن على حسينى راوندى ، عالم و فقيه امامى و صاحب مدرسه مجديه كاشان ، يكى از مفاخر شيعه در قرن ششم است . با وجود اين كه تنها ، آثار

1.«نسخه اى ناقص از كتاب النبوّة ى صدوق» ، حسن انصارى قمى ، نشر دانش ، سال نوزدهم ، ش ۳ ، پاييز ۱۳۸۱ ، ص ۳۴ .

2.ر . ك : رياض العلماء ، ج ۲ ، ص ۴۲۶ ـ ۴۲۸ و ۴۳۵ ـ ۴۳۷ .

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101285
صفحه از 554
پرینت  ارسال به