درباره تاريخ دقيق تولّد وى ، اطلاعى در دست نيست و تنها بر اساس شواهدى ، از تولّد وى در ميانه سال هاى 620 تا 625 ق ، سخن گفته شده است.
اربلى ، بيشتر عمر خود را در مسائل ديوانى ، بخصوص رياست ديوان انشا ، سپرى كرد . با اين حال ، تعلّق خاطر وى به حديث و متون حديثى باعث شد تا در مواقعى نزد برخى محدّثان ، به سماع آثار آنها بپردازد.
به عنوان مثال ، وى در سال 648 ق ، در اربل ، كتاب هاى كفاية الطالب و البيان فى أخبار صاحب الزمان ابوعبداللّه محمّدبن يوسف گنجى شافعى (متولد 658 ق) را قرائت كرده است . همچنين در سال 676 ق ، اجازه روايت كتاب الذرّية الطاهرة ى دولابى را از سيّد جلال الدين عبد الحميد بن فخّار بن معد موسوى دريافت كرده است.
مهم ترين تأليف اربلى ، كتاب كشف الغمّة فى معرفة الأئمّة است . اربلى در اشارات كوتاهى ، علّت تأليف اين كتاب را بيان كرده است. ^۱ شيوه اربلى در تأليف كتاب كشف الغمّة ، بيشتر گردآورى آثار گذشتگان و غالبا با حذف سند و ذكر برخى از توضيحات ادبى است . آقاى جعفريان در توصيف شيوه اربلى مى نويسد :
به نظر ، چنين مى رسد كه وى اساس كار خويش را گردآورى متونى از آثار گذشتگان درباره شرح حال امامان قرار داده است ، گرچه بخشى را نيز با توضيحات سودمند ادبى خود مرتّب ساخته است . [ او ] در قسمت نقل و كيفيت استفاده از منابع ، توضيحاتى را به دست داده است ... . به عنوان مثال ، باب «مؤاخاة» را از كتاب ابن بطريق (العمدة) آورده ، امّا به اختصار . اين اختصار ، بويژه درباره حذف اسانيد ، صورت گرفته است . او مى گويد : «تنها شخصيت هايى كه اين حديث را نقل كرده اند، آورده ايم [نه تمام سند را] تا از طولانى شدن كتاب

ائمّه و اعمال شُهور ، سامان يافته است . ويژگى اين ادعيه ، مسند بودن آنهاست . يكى از جالب ترين اسناد روايتى اين كتاب ، سند مربوط به زيارتى طولانى در روز غدير خم به نقل از امام هادى عليه السلام است :
أخبرنى الفقيه الأجلّ أبو الفضل شاذان بن جبرئيل القمّى ، عن الفقيه العماد [الدين ]محمّد بن أبى القاسم الطبرى ، عن أبى على [حسن بن محمّد الطوسى] ، عن والده [محمّد بن حسن الطوسى] ، عن محمّد بن محمّد بن نعمان [الشيخ المفيد] ، عن أبى القاسم جعفر بن قولويه ، عن محمّد بن يعقوب الكلينى ، عن على بن إبراهيم [القمّى] ، عن أبيه ، عن أبى القاسم بن روح و عثمان بن سعيد العمْرى ، عن أبى محمّد الحسين بن على العسكرى ، عن أبيه . ^۱
شيخ مفيد در كتاب المزار خود ، متن اين دعا را بدون ذكر سند آورده است . مشهدى در ضمن كتاب به تأليف ديگرش به نام بُغْية الطالب و إيضاح المناسك كه ظاهرا اثرى فقهى است ، اشاره كرده است . كتاب المزار الكبير به كوشش جواد قيّومى (قم ، 1409 ق) بر اساس يك نسخه خطّى به چاپ رسيده است.
مسند بودن اين كتاب ، خود ، مدرك جالب ديگرى درباره اهمّيت شيوخ رى در انتقال ميراث شيخ صدوق و انتقال آن به حلّه است . ابو محمّد عبد اللّه بن جعفر دوريستى و شاذان بن جبرئيل قمى ، راوى كتب شيخ صدوق براى مشهدى بوده اند.
مشهدى همچنين از كتب متقدّم امامى چون : الأنوار ـ كه به نام آن تصريح نموده ـ و احتمالاً كتاب المشيخة ى حسن بن محبوب ـ كه تنها با عنوان «كتاب الحسن بن محبوب» به آن اشاره كرده ـ استفاده نموده است.

على بن عيسى اِربِلى و كتاب «كشف الغُمّة فى معرفة الأئمّة»

يكى از مهم ترين آثار تأليف شده در قرن هفتم ، كتاب كشف الغمّة فى معرفة الأئمّة ، تأليف عالم امامى ، ابو الحسن بهاءالدين على بن عيسى اِربِلى (م 692 ق) است. ^۲