شمار دوازده شيخ اجازه معروف است. ^۱
در مصادر، تنها يك زمينه رجال به كشّى نسبت داده شده است. اين كتاب با عنوان هاى «كتاب الرجال»، ^۲ «معرفة الرجال» ^۳ و «معرفة الناقلين عن الأئمة الصادقين عليهم السلام » ^۴ ذكر شده است. رجال كشّى در اختيار نجاشى و شيخ طوسى بوده و آنان در تأليف دو كتاب رجال و فهرست، از آن استفاده كرده اند. ^۵ شيخ طوسى گزيده اين كتاب را در واپسين سال هاى عمر، در سال 456 ق، بر شاگردان خود املا كرد. ^۶ اين گزيده با عنوان إختيار الرجال به ثبت رسيده است. ^۷ از سده پنجم به بعد، كتاب الرجال كشّى ناياب شد و تنها إختيار الرجال باقى ماند. ^۸

17 و 18 . ابنا بسطام (م نيمه اوّل سده چهارم)

حسين بن بسطام و برادرش عبد اللّه بن بسطام، مكنّا به ابو عتاب و هر دو معروف به ابنا بسطام؛ محدّث. از جزئيات زندگى اين دو برادر، گزارشى در دست نيست. به قرينه آن كه ابن عيّاش جوهرى (م 401 ق) با دو واسطه، از آن دو نقل كرده، ^۹ مى توان سال وفات آنها را نيمه نخست سده چهارم حدس زد. آنها اهل نيشابور بودند و در مصادر، به نيشابورى شهرت دارند. ^۱۰ ابنا بسطام از نيشابور به قزوين رفتند و در آن جا ساكن شدند. ^۱۱ اين دو برادر توثيق نشده اند؛ بسطام بن شاپور زيّات مكنّا به

مى كرد. ^۱ تنها راوى او، فرزندش حيدر بن محمّد سمرقندى است. ^۲

تأليفات

شمار تأليفات عيّاشى، بيش از دويست كتاب ^۳ در زمينه هاى فقه (حدود 107 كتاب)، تفسير، دعا و زيارت، اخلاق و آداب، كلام، رجال، سيره، طب، نجوم و قيافه شناسى بوده است. همگى اين آثار به جز تفسير، ناياب اند.
اثر چاپى: التفسير.

16 . ابو عمرو كشى (م 329 ق)

محمّد بن عمر (عمير) بن عبد العزيز، مكنّا به ابو عمرو و معروف به كشّى؛ محدّث و رجالى. سال وفات او دانسته نيست. وى به قرينه مصاحبت با عيّاشى ^۴ و هم طبقه بودن با كلينى (م 329 ق)، ^۵ احتمالاً در سال 328 ق فوت شده است. ^۶ ابو عمرو كشّى، اهل كش از توابع سمرقند بود. به قرينه آن كه جعفر بن قولويه (م 368 ق) و هارون بن موسى تلعكبرى از وى اجازه روايت گرفته اند، ^۷ گويا او مدّتى در بغداد بوده است. اسامى مشايخ كشّى در كتاب معرفة الرجال كه به پنجاه نفر مى رسند، نشان مى دهد كه اكثر آنها در ماوراء النهر؛ بويژه شهر كش، زندگى مى كرده اند. ^۸
كشّى رجالى قابل اعتماد و بنام شيعه بود كه به اخبار نيز آگاهى داشت. ^۹ وى در