97
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

285 ق، در كوفه به دنيا آمد ۱ و به سال 368 ق، در بغداد از دنيا رفت. ۲ به قرينه آن كه وى زمانى به بغداد رفته كه تنها فرزندش 37 سال داشته، اين حدس قوى مى نمايد كه وى در واپسين سال هاى زندگى، ساكن بغداد بوده است. ۳
كلينى، ابو طالب انبارى و نعمانى صاحب كتاب الغيبة، از مشايخ معروف ابو غالب بوده اند و راويان او نيز عبارت اند از: ابن غضائرى، تلعكبرى، شيخ مفيد، ابن نوح سيرافى، ابن عبدون و ابن عيّاش جوهرى. ۴ ابو غالب، آخرين محدّث و عالم خاندان بزرگ آل اَعْيَن بود ۵ كه نامش در اسناد بسيارى از روايات و طرق رجال نجاشى و فهرست طوسى، آمده است. در مصادر، خاندان اعين را با عنوان «بنى سِنسن»، ۶ «بكريّون» ۷ و «زُرارى» ۸ نيز ياد كرده اند. عنوان زُرارى براى اين خاندان، چندان قديمى نيست. گويا تا زمان سليمان بن جهم، جدّ ابو غالب، شهرت آنان «بَكرى» بود و در اين زمان، به جهت شرايط سخت سياسى شيعيان، امام حسن عسكرى عليه السلام براى بار نخست، سليمان بن جهم را «ابو طاهر زرارى» خواند و از آن پس، آنان خود را زرارى خواندند. ۹ ابو غالب را پر روايت، قابل اعتماد و شيخ اصحاب خوانده اند. ۱۰

1.رساله ابو غالب، ص ۳۸؛ رجال النجاشى، ص ۷۵.

2.رجال النجاشى، همان جا؛ الفهرست ، طوسى، ص ۷۷.

3.رساله ابو غالب، ص ۴۲.

4.رجال النجاشى، ص ۷۷؛ رجال الطوسى، ص ۴۱۰؛ الفهرست ، طوسى، ص ۷۷؛ الذريعة، ج ۱، ص ۱۴۳؛ معجم رجال الحديث، ج ۲۴، ص ۹.

5.رجال النجاشى، همان جا.

6.الفهرست ، طوسى، ص ۷۷.

7.رجال النجاشى، همان جا؛ الفهرست ، طوسى، همان جا.

8.رساله ابو غالب، ص ۱۱؛ الفهرست ، طوسى، همان جا.

9.رجال النجاشى، همان جا؛ الفهرست ، طوسى، همان جا؛ رجال الطوسى، همان جا؛ خلاصة الأقوال، ص ۶۷.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
96

آثار نايابى كه گزارش هايى از آنها ، در منابع متأخر آمده است: 12 . اُنس العلم و تأديب المتعلّم، كه در سده ششم در اختيار ابن ادريس حلّى (م 598 ق) بوده و وى در السرائر، رواياتى را به صورت مرسل، در باره حقيقت محبّت امام على عليه السلام از آن نقل كرده است. ۱ اين كتاب از سده هفتم به بعد، ناياب شد. محمّد باقر مجلسى، تنها دو روايت را باواسطه السرائر، از آن نقل كرده است. ۲
13 . الإحن و المحن، كه در اختيار ابن شهر آشوب بوده و وى در مناقب، رواياتى را از آن نقل كرده كه موضوعشان مختلف، و اسناد بيشتر آنها مرسل است. ۳ اين كتاب پس از ابن شهر آشوب، ناياب شد. محمّد باقر مجلسى، با واسطه كتاب مناقب ابن شهر آشوب، از آن نقل كرده است. ۴
اثر خطّى: 14 . التعريف. اين كتاب در سده هفتم، در اختيار ابن طاووس بوده و وى يك روايت از آن را در باره نماز ماه رمضان، نقل كرده و متذكّر شده كه نسخه اى از كتاب التعريف را كه در سال 412 ق، نگارش يافته است، در اختيار دارد. ۵ نسخه ديگرى از اين كتاب كه محدّث نورى آن را به خطّ شهيد ثانى، در سه صفحه نقل كرده است، در كتاب خانه آية اللّه نجفى مرعشى (مجموعه شماره 752، رساله دوم) نگهدارى مى شود. ۶

30 . ابو غالب زُرارى (285 ـ 368 ق)

احمد بن محمّد بن سليمان بن حسن بن جَهْم بن بُكَير بن سنسن، مكنى به ابو غالب و معروف به ابو غالب زُرارى؛ محدّث، فقيه و رجالى. ابو غالب در ربيع ثانى سال

1.السرائر، ج ۳، ص ۶۳۹ ـ ۶۴۰.

2.بحار الأنوار، ج ۲، ص ۲۰۶.

3.المناقب ، ابن شهرآشوب، ج ۱، ص ۲۰۵، ۳۰۹؛ ج ۲، ص ۹، ۱۰۶، ۱۷۰؛ ج ۳، ص ۱۹.

4.بحار الأنوار، ج ۲۲، ص ۵۲۴.

5.الإقبال، ج ۱، ص ۴۷ ـ ۴۸.

6.فهرس التراث، ج ۱، ص ۴۰۳.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101695
صفحه از 554
پرینت  ارسال به