99
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

كرده اند. ۱ ابن داوود، قابل اعتماد و از بزرگان شيعه؛ بلكه شيخ و فقيه قم بود. در وارستگى و فرزانگى او، همين بس كه ابن غضائرى ـ كه به سختگيرى در جرح و تعديل راويان، معروف است ـ ، وى را حافظ ترين، فقيه ترين و آگاه ترين كس به حديث مى دانست. ۲ پدرش احمد بن داوود و دايى اش سلامة بن محمّد ارزنى نيز بسيار وارسته و فرزانه بودند. احمد بن داوود، مصاحب على بن بابويه قمى بود. وى را پرحديث و در شمار معدود افرادى دانسته اند كه توثيق مضاعف (ثقةٌ ثقةٌ) شده اند. ۳

تأليفات

در مصادر، احمد بن داوود را صاحب كتابى به نام النوادر دانسته اند، كه ناياب است. ۴ از اين گذشته، وى در زمينه فقه، رجال، و دعا و زيارت، آثارى به وجود آورد.
آثار ناياب: 2 . الحديثين المختلفين، 3 . الممدوحين و المذمومين، 4 . صلوات الفرج و أدعيتها، 5 . الردّ على ابن قولويه، 6 . الذخائر.
اثر ناياب وى كه در منابع بعدى گزارش شده: 7 . المزار، كه تا سده دهم در دسترس بوده است. اين كتاب كه طوسى آن را «بزرگ و نيكو» توصيف كرده، ۵ در اختيار ابن طاووس (م 664 ق) بوده و وى گاهى بدون ذكر نام كتاب و گاه با عنوان الزيارات و الفضائل ۶ و يا با عنوان كتاب الزيارات، از آن نقل كرده است. ۷ نسخه اى از اين كتاب به

1.رجال النجاشى، همان جا، ص ۲۳، ۹۵؛ رجال الطوسى، ص ۴۱۳؛ الفهرست ، طوسى، ص ۲۱۱؛ معجم رجال الحديث، ج ۱۴، ص ۳۳۲.

2.رجال النجاشى، همان جا.

3.رجال النجاشى، همان جا؛ الفهرست ، طوسى، ص ۶۷.

4.رجال النجاشى، همان جا؛ الفهرست ، طوسى، همان جا.

5.الفهرست ، طوسى، همان جا.

6.الإقبال، ج ۳، ص ۶۴، ۲۳۶.

7.الدروع الواقية، ص ۷۵.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
98

تأليفات

او در زمينه تاريخ، فقه، رجال و كتاب شناسى، دست به قلم برد؛ ولى بيشتر آثار وى ناياب اند: 1 . التاريخ، كه هر چند ناتمام بوده، بيش از هزار ورق داشته است. ۱ 2 و 3 . مناسك الحجّ، در دو حجم مفصّل و مختصر ، 4 . دعاء السفر، 5 . الإفضال.
اثر چاپى: 6 . الرسالة إلى ابن ابنه فى ذكر آل أعين.
گويا كتاب دعاء السفر يا بخشى از آن، تا سده هفتم موجود بوده و ابن طاووس در إقبال خود، از آن نقل كرده است. ۲ اتان كلبرگ تحت عنوان كتاب الدعوات از مؤلّفى ناشناخته، متذكّر شده كه آنچه در كتاب إقبال از كتاب الدعوات نقل شده، مربوط به جزوه اى است مشتمل بر ادعيه و با خطّ ابو غالب زرارى، كه حسين بن عبيد اللّه غضائرى آن را از زيد بن جعفر علوى (زيدى مذهب) روايت كرده است. ۳

31 . ابن داوود قمى (م 368 ق)

محمّد بن احمد بن داوود، مكنى به ابو الحسن و معروف به ابن داوود قمى؛ محدّث، فقيه و رجالى. وى در قم، زاده شد و تا سال 333 ق، نيز در آن جا بود. او از مشايخ حديث قم؛ بويژه احمد بن داوود و سلامة بن محمّد ارزنى ـ كه به ترتيب، پدر و دايى او بودند ـ و نيز محمّد بن حسن بن وليد، حديث شنيد. ۴ ابن داوود پس از مرگ پدر در سال 333 ق به بغداد مهاجرت كرد و تا پايان عمر خود در سال 368 ق، در آن جا ساكن شد. ۵ بر اين اساس، وى نزديك به 35 سال در بغداد زندگى كرد. فرزند او، ابن غضائرى، شيخ مفيد، ابن عبدون، ابو غالب رازى و ابن نوح سيرافى، از او روايت

1.رجال النجاشى، همان جا.

2.الإقبال، ص ۴۵۲.

3.كتاب خانه ابن طاووس، ص ۲۲۵.

4.رجال النجاشى، ص ۸۳، ۳۸۴، ۳۵، ۶۰.

5.رجال النجاشى، ص ۳۸۴.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101638
صفحه از 554
پرینت  ارسال به