اجازه نصر تونى

ناصر الدين محمد تونى خراسانى ، مشهور به نصر تونى ، از دانشمندان قرن يازدهم است . او مدّتى ساكن مشهد بود و از ملّا محمد استرآبادى روايت مى كند . نصر تونى از مدرّسان رسمى آستان قدس رضوى بود . او در مشهد ، كتاب الكافى كلينى و كتاب من لا يحضره الفقيه و خلاصة الرجال علّامه حلّى را تدريس مى نمود . يكى از اجازاتى كه از نصر تونى به دست ما رسيده ، اجازه اى است كه در سال 1034 ق پس از اتمام تدريس اين سه كتاب ، به شاگردش تاج الدين اسماعيل مازندرانى نوشته است . او در اجازه نامه خود ، در باره الكافى چنين مى نويسد:
و قد قرأ علىّ فى أيّام إقامته فى المشهد المقدّس الرضوى ـ على مشرّفه ألف ألف صلاة و تحيّة ـ قرائة تشهد له بحسن الالتفات و المبالغة فى طلب النكات ، و كان ـ وفّقه اللّه لمرضاته ـ يسأل فى أثناء البحث عمّا يشتبه عليه و ما هو مظنّة الاشتباه ، ليفحص عنه فحصاً يتحقّق معه معرفته ليكون على بصيرة هو و من يأخذ عنه .
فمن جملة مقروئاته كتاب الكافى للشيخ الإمام الناقدة الجهبذة المحدّث الثقة عمدة الإسلام ، المشهور بين الخاص و العام ، أبى جعفر محمّد بن يعقوب الكلينى و هو يشتمل على ثلاثين كتاباً و كان قد قرأئه من أوّله إلى آخره كما ذكر . ^۱

اجازه طبرسى مازندرانى

يكى ديگر از مدرّسان الكافى ، ملّا محمدباقر طبرسى مازندرانى غروى (م 1204 ق) است . علّامه سيد محمدحسن بن عبد الرسول زنوزى خويى (صاحب رياض الجنّة) ـ كه در نجف نزد وى ، بخشى از اصول الكافى را قرائت نموده ـ در رياض الجنّة مى گويد:
وكان المترجم من الفضلاء العلماء فى المشهد الغروى .

درس خود بر نسخه هاى الكافى نشان سماع مى نوشتند و در پايان كتاب هم اجازه نقل روايت به شاگردان خود مى دادند . تعداد نسخه هاى الكافى كه نشان سماع و قرائت و بلاغ دارند ، بسيار زيادند و نسخه هايى از الكافى كه در آنها اجازه نقل روايتْ نوشته شده ، از ده ها نسخه متجاوزند . از جمله ، نسخه هايى از الكافى كه علّامه مجلسى در آنها نشان قرائت و سماع يا اجازه نقل روايت نوشته ، بيش از هفتاد نسخه است .

9/1 . اجازات الكافى

از ميان يكهزار و ششصد نسخه خطى كتاب الكافى ـ كه در بخش دوم معرفى خواهند شد ـ ، بيش از يك سوم آنها داراى اجازه حديثى هستند. متون اين اجازات ـ كه اغلب ، بعد از قرائت و تدريس الكافى نوشته شده اند ـ اطلاعات ارزشمندى در خود دارند ، از قبيل : نام اجازه دهنده ، تاريخ اجازه ، نام اجازه گيرنده ، تصريح به تدريس الكافى و كتاب هاى ديگر ، برخى معاصرت ها و تلمّذها ، سفرهاى علمى محدّثان و ... .
در اين جا نمونه هايى از اجازات حديثى كه اساتيد ، بعد از اتمام درس الكافى براى شاگردانشان نوشته اند ، ارائه مى شود :

اجازه ابو غالب زُرارى (كهن ترين اجازه الكافى)

كهن ترين اجازه اى كه در آن ، اجازه نقل روايات الكافى ، مُجاز (اجازه گيرنده) داده شده ، اجازه شيخ احمد بن محمد بن محمد بن سليمان بن حسن بن جهم بن بُكَير بن اَعيَن شيبانى ، معروف به ابو غالب زُرارى (285 ـ 368 ق) است كه براى فرزندش محمد بن عبد الله ابن ابى غالب احمد ، در ذى قعده سال 356 ، نگاشته و در رجب سال 367 ، آن را تجديد نموده است . ابو غالب ، الكافى را مستقيما از كلينى روايت مى كند . ^۱
تقريبا در تمام اجازات حديثى شيعى كه به صورت اجازه عمومى صادر شده اند ، الكافى ، اوّلين كتاب حديثى است كه اجازه نقل آن داده شده است .