9
مرواريد درخشان

شهيد اول

با پذيرفتن اين نكته كه نويسنده و يا دست كم تلخيص كننده كتاب ، شهيد اول است ، اندكى به زندگانى او مى پردازيم .
أبو عبداللّه شمس الدين محمد بن مكّى عاملى ، معروف به شهيد اول ، از بزرگ ترين و مشهورترين فقيهان شيعى است . او ، نيمه نخست قرن هشتم هجرى در «جزين» در منطقه جبل عامل به دنيا آمد ، به عراق كوچ كرد و از پيروان مكتب «حلّه» شد . او نزد فخر المحققين(م771 ه ق) ، فرزند علّامه حلّى و مؤلف ايضاح الفوائد ، و سيد عبدالمطلب بن الأعرج حسينى (م 754 ه . ق) ، خواهر زاده علامه حلّى ، و ديگر عالمان فقه آموخت و سپس به تأليف كتاب هاى متعددى ، مانند الدروس ، البيان ، اللمعة ، الذكرى در فقه ، العقيدة الكافية و تفسير الباقيات الصالحات در عقايد و المزار و الأربعون حديثاً در دعا و حديث ، پرداخت . برخى از كتاب هاى فقهى او ، تا اكنون نيز زنده و محور بحث هاى حوزه هاى علميه است ، مانند اللمعة الدمشقية و القواعد والفوائد و در حديث نيز ، عده بسيارى از عالمان ، نزد او به قرائت كتاب هاى حديثى پرداختند . شهيد اوّل ، با اندوخته هاى علمى خود ، توانست به صورت نماد شوكت شيعه در شام جلوه كند و همين امر ، موجب به زندان افكندن او و سپس شهادت مظلومانه وى در دمشق به سال (786 ه . ق) شد .
شهيد را همه ستوده اند . استادان شيعى او ، همچون فخر المحققين و شيخ عبدالصمد بن ابراهيم ، استاد دار الحديث بغداد ، او را با وصف هايى همچون «مولانا الإمام العلّامة الأعظم ، أفضل علماء العالم ، سيّد فضلاء بنى آدم» و «الشيخ الإمام العلّامه الفقيه البارع الورع ، الفاضل الناسك الزاهد» ستوده اند و پس از او محقق كركى گفته است :
استاد ما و پيشوا و بزرگ اسلام ، فرمانرواى عالمان ، پرچم برافراشته فقيهان ، اسوه محققان و مدققان ، برترين پيشينيان و معاصران ، خورشيد آيين و حق و


مرواريد درخشان
8

نظر برگزيده

ما از خلال مأخذ يابى احاديث الدرة الباهرة ، به اين حدس رسيديم كه آن ، گلچين حكيمانه اى از كتاب نزهة الناظر و تنبيه الخاطر ۱ و دو سه كتاب حديثى مشهور مانند كافى ، تحف العقول و نثر الدر است؛ زيرا در حدود سه چهارم احاديث كتاب در نزهة الناظر يافت شد و حتى ترتيب آن ها ، بسان ترتيب نزهة الناظر بود .
دو مؤيد ديگر نيز موجود است : يكى آن كه با وجود انتساب برخى احاديث به امامى خاص ، از سوى همه كتاب هاى حديثى پيشين ، مؤلف از الدرة الباهرة ، آن حديث را به امامى نسبت داده كه نزهة الناظر نسبت داده است .
مؤيد دوم ، شرح ذيل حديث «من أكثر المنام ، رأى الأحلام» است . با آن كه الدرة الباهرة كتابى بدون شرح است ، اما در ذيل اين حديث شرحى آورده كه عينا شرح موجود در ذيل همان حديث در نزهة الناظر است .
اگر اين نكته را نيز بيفزاييم كه تلخيص دو كتاب حديثى ديگر ، اصل علاء بن زرين و كتاب الجعفريّات هم به شهيد اول منسوب است ، مى توانيم بگوييم كه شهيد به تلخيص و گزيده نويسى نزهة الناظر نيز دست يازيده و برخى احاديث زيباى آن را براى خود و همراه داشتن در سفرها ، استنساخ كرده و احاديثى چند را به آن افزوده و سپس جباعى آن را در مجموعه خود آورده است .
در هر حال ، احاديث كتاب با عقل و نقل تأييد مى شود و تقريباً همه آن ها در ديگر كتاب هاى حديثى موجودند و از اين رو ، نا آگاهى ما از مؤلّف كتاب كه تنها طريقى براى نقل و ارتباط است ، چندان زيانى به آن نمى رساند و همچون تحف العقول ، مى توان از صحّت و اعتبار و استوارى مضمون كتاب ، به شأن و منزلت مؤلّف پى برد .

1.اين كتاب از آنِ حلوانى ، از دانشمندان قرن پنجم هجرى است . اين كتاب نيز به وسيله اينجانب تحقيق ، ترجمه و نشر يافته است .

  • نام منبع :
    مرواريد درخشان
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    زائر
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    دوم
    شمارگان :
    5000
    قیمت :
    9000 ریال
تعداد بازدید : 54778
صفحه از 95
پرینت  ارسال به