بازخوانی سیرۀ حدیثی محمد بن خالد برقی - صفحه 151

این گستردگی با بسط بسیار در کتاب بصائر نیز یافت می‏شود و برقی در ۷۹ باب از مجموع ۱۸۹ باب کتاب بصائر روایت دارد. این حجم بالغ بر ۷۹/۴۱ درصد ابواب این کتاب است؛ چه آنکه شماره احادیث او در ابواب ذکر شده متعدد است و در ابوابی همچون «ما عند الأئمة من سلاح رسول اللّٰه و آیات الانبیاء...» و «النوادر فی الأئمة و أعاجیبهم» بیشتر نیز هست.

در کتاب التوحید صدوق نیز روایات برقی بر نفی تشبیه و رؤیت و نیز تکیه بر حاشیه‏ای بودن استطاعت و روشن بودن استطاعت بندگان و خدایی بودن سرمنشأ آن به همراه تأکید بر حفظ مصلحت بندگان در تمام پیشامدهای زندگی از جانب خدا استوار گشته است.۱

نتیجه‏گیری

انتشار احادیث محمد بن خالد برقی در آثار متعدد مدرسه قم و ابواب مختلف، از جایگاه خاص او در استحکام این مدرسه حکایت دارد. برقی توانسته است فصل جدیدی در نگاه مدرسه قم به روایات بگشاید. او و فرزندش احمد، با نگاه نقادانه اما همراه با انصاف احادیث ضعفا را دریافت و پالایش کرده‏اند. این در حالی است که اندیشه تحریم و حذف هر متهم به ضعف و غلو، صبغه بزرگان و سردمداران قم به شمار می‏رود. رویکرد اصلی و غالب او، مانند سایر بزرگان حدیث، بر اعتماد به میراث ثقات و نقل آنها استوار گشته است. به اعتقاد ما مدرسه قم این گفتمان را پذیرفته است و نقل روایات ضعفا به واسطه ثقاتی چون محمد بن خالد شاهد این مدعاست.

1.. ر.ک: ابواب «التوحید و نفی التشبیه»، «ما جاء فی الرؤیة»، « الاستطاعة» و «ان اللّٰه تعالی لایفعل بعباده الا الاصلح لهم».

صفحه از 154