رئیس دانشکده علوم و معارف قرآن کریم با ابراز تأسف از اینکه میراث ارزشمند امام سجاد(ع) مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: اگر مشکلات و مسائل خود را در صحیفه سجادیه دنبال کنیم و در پی پاسخ باشیم، این اثر مهم کاربردی خواهد شد.
حجتالاسلام احمد غلامعلی، رئیس دانشکده علوم و معارف قرآن کریم، در گفتوگو با ایکنا؛ در پاسخ به این سؤال که آیا نگاه بهصحیفه سجادیهبه عنوان کتابی صرفاً دعایی نگاه درستی است؟ گفت:
خیر؛ نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه و اصول کافی منابع موثق مربوط به سنت و اهل بیت(ع) هستند که میتوان از آنها استفاده فراوانی کرد.
وی با مطرح کردن این مسئله که بسیاری از اعمال، رفتار و اندیشههای ما بر پایه قرآن و روایتها شکل نگرفته و مسئله «هر کسی از ظن خود شد یار من» است، گفت: افراد معمولاً براساس علایق خود به مطالعه بخشی از مباحث مربوط به دین میپردازند و سایر بخشهای مباحث دینی را نفی میکنند، در حالی که مطالعه متونی مثل نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه و اصول کافی در کنار قرآن سبب میشود تمام مطالبی را که آورنده دین برای ما آورده بخوانیم.
حجتالاسلام غلامعلی افزود: نوع مراجعه ما به منابع دینی این گونه نیست که نقشه زندگی و هندسه دینمان را بر پایه منابع اصلی خودمان ترسیم کنیم و اکنون این نقشه راه کامل را بر پایه آیات و روایات ترسیم نکردهایم.
صحیفه سجادیه را بخوانیم
این استاد دانشگاه تصریح کرد: نیازمند کتابهای متنوعی در زمینه منابع دینی هستیم و بسیار مهم است که همه متون موثق دینی مطالعه شود، نه اینکه به صورت سلیقهای موضوعات خاص مطالعه شود و حداقل در صورتی که مثلاً صحیفه سجادیه را میخوانیم همه دعاها را یکبار مرور کنیم تا کلیت آن را درک کنیم.
این استاد نهج البلاغه و صحیفه سجادیه ادامه داد: در خصوص نهجالبلاغه کارهای خوبی طی سالهای اخیر انجام شده و رشته نهجالبلاغه در دانشگاهها تدریس میشود که اقدام ارزشمندی است، اما در خصوص صحیفه سجادیه کار محدودی انجام شده و این کتاب میراث مغفولی است که هنوز توجه چندانی به آن نمیشود.
حجتالاسلام غلامعلی در پاسخ به این سؤال که آیا صحیفه سجادیه این ظرفیت را دارد که بتوان سبک زندگی اسلامی متناسب با عصر حاضر را از آن استخراج کرد، گفت:
بله؛ هر منبعی از جمله صحیفه سجادیه را به چند روش میتوان مطالعه کرد. اول مطالعه به عنوان یک کتاب دعا و برای کسب فیض. دوم مطالعه موضوعی؛ یعنی وقتی دعا را میخوانیم موضوعات آن را استخراج کنیم و با بررسی آنها در سایر منابع به عمق مطالب آن پیبرده و اصول و مبانی دینی را استخراج و بهتر درک کنیم و سوم اینکه جواب سؤال و مسئلهای که در زندگی دارم را از کتاب به دست بیاورم.
وی تشریح کرد: نگاه سوم به صحیفه موجب کاربردی شدن آن میشود، یعنی مسئله مورد نظر را به صحیفه سجادیه ارجاع میدهیم و نحوه برخورد با مسئله خود را از آن استخراج میکنیم.
بیان راز پرخاشگری مردم در صحیفه سجادیه
معاون پژوهشکده علوم و معارف حدیث برای مثال به نابردبار بودن مردم در قبال هم اشاره کرد و گفت: این یک مسئله و مشکل اجتماعی است، اما چرا مردم در حوادثی مثل تصادفهای معمول رانندگی صبور نیستند و به شدت به هم پرخاش میکنند؟ امام سجاد(ع) در دعای ۳۰ صحیفه سجادیه پنج بار از بدهکار بودن به خدا پناه برده است. بدهکاری سبب میشود انسان پرخاشگر شود. چون در همین دعا حضرت میفرماید بدهکاری چهره انسان را به هم میریزد، ذهن را سرگردان میکند، تمرکز فکری را به هم میریزد و ... . وقتی این دعا را مطالعه میکنیم متوجه میشویم حضرت تا این حد عمیق در خصوص آن مطلب بیان کرده و به خدا پناه برده است.
وی ادامه داد: وضعیت فقرا از بدهکاران بدتر است، چون بدهکاران حداقل اعتماد اجتماعی داشتهاند که پول قرض کردهاند، اما فقیر حتی چنین اعتماد اجتماعی را هم ندارد. در نتیجهگیری از این مبحث متوجه میشویم که هدف اسلام در مکتب اقتصادی خودش بینیازکردن مردمان و از بین بردن فقر عمومی و رسیدن به وسع فاضل است. وسع فاضل که امام (ع) در صحیفه سجادیه از آن یاد کرده یعنی رفاه مناسب که بتوان به دیگران هم کمک کرد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: در صحیفه سجادیه امده است که خدایا اگر به من وسع واسع نمیدهی که به دیگران کمک کنم لااقل توان تأمین و پاسخگو به نیازهای معقول خودم را داشته باشم. پس باید زندگی در نظام اسلامی به گونهای طراحی شود که مردم فقیر مطلق نباشند. البته این دعاها را باید در کنار سایر دعاها و مطالبی که در خصوص فقر مطرح شده مطالعه و اصول زندگی از آنها استخراج کرد.
وی تصریح کرد: پس اگر با مسئله وارد مطالعه صحیفه سجادیه شویم جوابهای مناسبی میتوانیم پیداکنیم که این پاسخها به عنوان سرفصلهای زندگی قابل طرح است. پس از دریافت پاسخها باید متناسب با آنها فرهنگسازی سبک زندگی درست انجام شود.
حجتالاسلام غلامعلی در پایان به یکی از مباحث آموختنی صحیفه سجادیه اشاره کرد و گفت: در صحیفه سجادیه بین مرگ و تلاش صادقانه رابطه مستقیم قائل و امام سجاد(ع) مطرح کردهاند که کسی که مرگ را در پیش روی خود دارد نباید بترسد بلکه باید تلاش صادقانه انجام دهد و میفرماید: خدایا من را همیشه در کارهای خوب طوری قرار بده که اگر اکنون نمیرم حیف باشد. یعنی کسی که مرگ آگاهی دارد در هر لحظه صالح اعمال و بهترین کار را انجام میدهد چون می گوید هر لحظه ممکن است مرگ به سراغ من بیاید پس هر لحظه باید کار درست انجام دهیم تا در پیشگاه خدا پاسخ درستی در برابر اعمالم داشته باشم.