بهرۀ قصۀ بلوهر و یوذاسف از آبشخور فرهنگ اسلامی شیعی

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : عبد الله موحدی‌محب

چکیده :

ماجرای «بلوهر و بوذاسف» از سر گذشت هایی است که دیرینگی آن زمینه ساز کاوش های نظری فراوان از سوی صاحبان اندیشه و قلم به منظور یافتن پاسخ روشن به پرسش های مختص آن، به ویژه در سده اخیر شده است.
کهن ترین متن موجود از قصه در زبان عربی، روایت شیخ صدوق، فقیه و محدث شیعی سده چهارم هجری است؛ پرسش های طرح شده یا قابل طرح درباره این داستان عبارت اند از ۱، درون مایه قصه، واقعی است یا افسانه؟ ۲، به فرض واقعی بودن در چه سرزمینی تحقق پذیرفته است؟ ۳، در چه فضای زبانی و فرهنگی نگاشته و روایت شده است؟ ۴. در مسیر حرکت خود در زبان ها و فرهنگ ها چه رویش ها و ریزش هایی به خود گرفته و دیده است؟ و... کسانی در مقام جست و جوی پاسخ پرسش های یادشده برآمده، حاصل تلاش خود را در معرض داوری صاحب نظران نهاده اند؛ اما نوشته پیش روی در پاسخ به کسانی است که وجود سخنان پیامبر اسلام و معصومان را در روایت صدوق منکر شده اند؛ این جست وجو بر آن است که پیشینه نقل قصه به دنیای اسلام را با بررسی راویان روایت صدوق به کاوش نشسته، در کنار ارائه نمودهایی از آن در آثار اسلامی، بازتاب حکمت ها و سخنان مأثور از پیامبر و امامان معصوم شیعه را در متن قصه نشان دهد. در پایان، این نتیجه به حاصل آمده است که ساختار و محتوای کنونی قصه که تنها از طریق شیخ صدوق به ما رسیده، بر کشیده و بالیده فرهنگ اسلامی و شیعی است.