نکته ‌نگاري براي حديث - صفحه 135

امّا روايت دوم در تفسير قمي که در آغاز اين يادداشت، نقل شد، مفاد به ظاهر متغاير اين آيات را به نحوي جمع کرده است‌. بر اساس اين روايت‌، نسل بشري و نسل انبيا هم از طريق فردي که در کشتي همراه نوح بوده باقي‌مانده و هم از طريق نسل نوح و هر دو مطلب مطابق واقع است. در اين روايت تصريح شده که نسل امروز بشر از طريق نسل نوح ادامه يافته؛ ولي نه از پسران او که از طريق دختر او‌. اين بدان معنا است که نسل بشر از طريق دختر نوح و شوهرش که يکي از مسافران کشتي بوده تداوم يافته است؛ بدين ترتيب هر دو تعبير قرآن؛ يعني، تداوم نسل بشر از طريق نوح و تداوم آن از طريق برخي مسافران کشتي‌، با هم هماهنگ خواهند بود‌.
نکته‌ي مهم در اين تعبير قرآن، تداوم نسل از طريق دختر است که بدان اهمّيّت‌ داده شده برخلاف فرهنگ جاهلي رايج در عصر نزول و دوران بعد که تداوم نسل را از طريق فرزند پسر مي‌دانستند‌؛ بنابر مفاد اين روايت بشر امروزي از نسل دختري نوح است و قرآن کريم از آن تعبير به ذريه‌ي نوح کرده است‌؛ پس مضمون برخي آيات که موسي و انبيا ديگر را از نسل همراهان نوح در کشتي دانسته‌اند، با مضمون آيات ديگر مثل آيه بيست و شش سوره حديد «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً وَ إِبْراهِيمَ وَ جَعَلْنا فِي ذُرِّيتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَ الْکتابَ فَمِنْهُمْ مُهْتَدٍ وَ کثِيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ» که نوح را پدر انبيا دانسته‌اند هماهنگ و گوياي يک حقيقت است؛ بدين معنا که اين انبيا از پدر به کسي مي‌رسند که مسافر کشتي بوده و از مادر به نوح‌.
اين روايت بدين مطلب اشاره دارد که يا نوح غير از آن پسري که غرق شد، پسر ديگري نداشته يا اگر داشته در آن حد از لياقت نبودند که پدر انبياي بعد باشد؛ امّا داماد نوح بدان درجه از ايمان و لياقت رسيده بوده که پدر انبياي بعد باشد‌.
تبيين نکته‌ي فوق نادرستي اسرائيليات و رواياتي که با شأن نوح سازگار نيست، روشن مي‌سازد، مانند روايات پيدايش سه نژاد سفيد و سياه و زرد از پسران نوح و نفرين آن‌ها به ‌وسيله‌ي پدرشان۱ و اين‌که همه‌ي نجات‌ يافتگان از توفان به غير از سه پسر نوح، سام و حام و يافث همگي نازا و عقيم بودند.۲

1.. تاريخ الطبري، ج۱، ص۲۰۲.

2.. اخبار الطوال‌، محمود مهدوى دامغانى، ص۲۵.

صفحه از 149