ـ چنانکه امام تصريح کردهاند، با اين برخورد و روشن شدن فلسفهي جنگ با طرف باطل، عذر طرفداران حق براي جنگيدن، نزد ديگران معلوم ميشود.
ـ دشنام دادن به دشمن ضمن آنکه هيچکدام از آثار ياد شده را ندارد؛ هرچه بيشتر بر آتش نفرت و جنگ ميدمد.
نکات ديگري که از اين فراز استفاده ميشود، عبارت است از:
ـ ناپسند بودن دشنام حتّي به دشمنان
ـ در اوج درگيري و جنگ به فکر حفظ خون هر دو طرف بودن و توجّه به اينکه دشمني شخصي با جبهه مقابل نداريم و قلباً خواهان حفظ جان آنان هستيم و اين جبههگيري آنان در برابر حق است که باعث جنگ شده است.
ـ توجّه به سرنوشت افراد جبههي مقابل و خواست قلبي نسبت به هدايت يافتن آنان.
ـ دستور دعا کردن براي هدايت افراد لشکر دشمن هم نسبت به ناآگاهان و هم نسبت به آناني که نسبت به جنگ با حق پافشاري ميکنند.
• سنّت الهي جبران مافات
شرايط غمبار پس از رحلت پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله فضاي سنگيني را بر جان و روان خاندان ايشان حاکم کرد. بر اساس برخي روايات، در چنين شرايطي، هاتفي غيبي آنان را تسلّي داد. در اين يادداشت، محتواي سخنان معصوم عليه السلام در گزارش اين ماجرا مورد توجّه قرار گرفته است. در ذيل يکي از اين احاديث با ترجمه ميآيد. در ادامه نيز متن چند حديث ديگر مربوط به اين ماجرا خواهد آمد:
«عنه عن سلمة عن علي بن سيف عن أبيه عن أبيأسامة زيد الشحام عن أبيعبداللَّه عليه السلام قال لما قبض رسولالله صلي الله عليه وآله جاءت التعزية أتاهم آت يسمعون حسه و لا يرون شخصه فقال السلام عليکم أهلالبيت و رحمةاللَّه و برکاته کلّ نفس ذائقة الموت و إنما توفون أجورکم يوم القيامة فمن زحزح عن النّار و أدخل الجنة فقد فاز و ما الحياةالدنيا إلاّ متاع الغرور في اللَّه عزّوجلّ عزاء منکل مصيبة و خلف منکل هالک و درک لما فات فباللَّه فثقوا و إياه فارجوا فإن المحروم منحرم الثواب والسلام عليکم.» ۱
1.. الکافي، ج۳، ص۲۲۱، ح۶.