مطالعۀ مؤلفه‌های هوش اخلاقی در پرتو اندیشه‌های امام علی(ع) در نهجالبلاغه
سال
1397 / شماره پیاپی
24 /
صفحه
51-70
چکیده :
همگام با اهمیت یافتن روزافزون موضوع اخلاقیات در جهان امروز و با توجه به وجود مفاهیم عمیق در آثار ائمه(ع)، بررسی مصادیق هوش‌اخلاقی در نهجالبلاغه، به‌عنوان یک مفهوم نوظهور در حوزۀ اخلاقیات، مدنظر پژوهشگران قرار گرفت و از طریق مطالعه عمیق و سطر به سطر کتاب گرانقدر نهجالبلاغه و با استفاده از روش تحلیل مضمون، کلیۀ خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های آن حضرت بررسی و مصادیق هوش‌اخلاقی در نهجالبلاغه استخراج گردید. در بررسی اولیۀ متن، قریب به 120 کد شناسایی شد که پس از پالایش مجدد، کدهایی که همپوشانی مفهومی داشتند در قالب مفاهیم مشترک سازماندهی گردیدند و در نهایت، طبقاتی از مفاهیم شکل گرفت که حاصل آن در قالب 13 مؤلفه، در این نوشتار عرضه شده است. در حال حاضر و برمبنای نقطه‌نظرات پژوهشگران مختلفی که در این عرصه به تحقیق پرداخته‌اند، مؤلفه‌هایی ازجمله رفتار مستمر در جهت ارزشهای اخلاقی، خودکنترلی، ایستادگی برای حق اهمیت قائل شدن برای دیگران، وفای به عهد، صداقت، انصاف، پذیرش مسئولیت تصمیمات خود، توانایی بخشش خود، توانایی بخشش دیگران، مهربانی و نوع‌دوستی شناسایی شده‌اند. در نتیجۀ پژوهش حاضر، با محور قرار دادن ماهیت هوش‌اخلاقی، امکان تقویت مفهوم هوش اخلاقی با معرفی سه مؤلفۀ جدید به مجموعۀ عناصر موجود در ادبیات هوش‌اخلاقی فراهم گردید که عبارتند از: داشتن معنا در زندگی، آخرت‌اندیشی و باور به نظارت مستمر الهی.
کلیدواژه‌های مقاله :اخلاق؛ نهجالبلاغه؛ انواع هوش؛ هوش‌اخلاقی؛ مؤلفه‌های هوش‌اخلاقی
