از کتاب ارزشمند «پرتوی از تفسیر اهل بیت(ع)»، رونمایی شد

به گزارش ایکنا، سومین همایش «سیره امام رضا (ع)؛ آموزه‌ها و کارکردها» امروز، ۲۳ تیرماه، با حضورآیت‌الله محمد محمدی ری‌شهریدر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در قم برگزار شد.

یکی از برنامه‌های این همایش، رونمایی از کتاب «پرتوی از تفسیر اهل بیت (ع)» بود که با حضور رئیس مؤسسه دارالحدیث رونمایی شد.
جامعترین نوع تفاسیر، تفسیری است که براساس شیوه اهل بیت (ع) تفسیر شده باشد که کتاب «پرتوی از تفسیر اهل بیت (ع)» بر همین مبنا و گامی در این مسیر است. این اثر آغاز حرکتی در جهت مرجعیت علمی اهل بیت در تفسیر قرآن است
آیت‌الله ری‌شهری در این مراسم در سخنانی گفت:
«نکته مهم برای جامعه امروز ما و حوزات علمیه این است که بدانیم هدف امام رضا (ع)، تلاش برای مرجعیت علمی ائمه (ع) بوده است و شاید اینکه امام رضا عالم آل محمد نامیده شده، چون تبلور علمی اهل بیت (ع) در دوره این امام همام رخ داده است و این حرکت منتهی به زمینه‌سازی برای حکومت جهانی اسلام به رهبری خاندان رسالت خواهد شد.»

وی با اشاره به تلاش امام رضا (ع) برای جاانداختن مرجعیت علمی خاندان رسالت به روایتی از امام مبنی بر اینکه خداوند رحمت کند کسانی را که امر ما را احیاء می‌کنند یعنی علوم ما را فراگرفته و به دیگران آموزش می‌دهند اشاره کرد و افزود:
«چرا این روایت مردم را به سخنان اهل بیت دعوت کرده و نفرموده محاسن قرآن کریم؟ (گرچه طبق ثقلین اهل بیت از قرآن جدا نیست)؛ شاید یکی از دلائل این مسئله آن است که قرآنی که اهل بیت (ع) آن را تفسیر نکرده باشند و مورد بیان اهل بیت قرار نگرفته باشد قرآنی نیست که بتواند جامعه را نجات دهد؛ این قرآن، قرآن صامت است.»

محمدی ری شهری افزود:
«اهل بیت (ع) هر چه بگویند از قرآن است؛ محاسن کلام اهل بیت یعنی محاسن قرآن و در صورتی محاسن قرآن فهم می‌شود که از طریق اهل بیت به ما منتقل شود به همین دلیل وقتی در صفین امام علی (ع) در برابر شعار الحکم الا لله قرار گرفتند فرمودند کتاب صامت را که بر سر نیزه رفته رها کنید، من باید به شما خبر بدهم و حرف مرا ملاک قرار دهید.»

ری شهری با بیان اینکه ما اگر با این نگاه سراغ تفسیر قرآن برویم به روش مهمی می‌رسیم تصریح کرد:
«براین اساس، آنچه از اهل بیت (ع) در تفسیر و تبیین قرآن به ما رسیده است دو دسته هستند؛ یک دسته روایاتی است که با اشاره به آیات خاص، تفسیر آیه دیگر را بیان کرده، ولی برخی اشاره مستقیم به آیه ندارد بلکه امام برداشت خودشان را از یک آیه در تفسیر آیه دیگر فرموده‌اند.»

رئیس موسسه دارالحدیث قم با اشاره به تفاسیر متفاوت عقلی، بطنی، شهودی، متشابهات و ... اظهار کرد:
«جامعترین نوع تفاسیر، تفسیری است که براساس شیوه اهل بیت (ع) تفسیر شده باشد که کتاب «پرتوی از تفسیر اهل بیت (ع)» بر همین مبنا و گامی در این مسیر است. این اثر آغاز حرکتی در جهت مرجعیت علمی اهل بیت در تفسیر قرآن است.»

چرایی و چگونگی نگارش تفسیر

ما برای این تفسیر روایی که به دید خودمان به تفسیر اهل بیت نزدیک است ده گام را ساماندهی کردیم که شامل؛ قطعه‌بندی متن، تعیین معنای کانونی، واژه پژوهی اجتهادی، ساختار کلمات در قالب اصطلاحات و ساختار نحوی و بلاغی و سیاق متنی از جمله این مراحل است.
همچنینحجت‌الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی، دانشیار گروه تفسیر موسسه دارالحدیث با اشاره به چرایی و چگونگی تولید تفسیر پرتوی از تفسیر اهل بیت (ع) گفت: تفاسیر روایی متعددی وجود دارد پس چرا دوباره ما هم تفسیری جدید تولید کرده‌ایم؟ زیرا روایات تفسیری موجود در بهترین نوع خود بررسی آیات صریح است، ولی در آیات غیر صریح این کار نشده و در گذشته هم امکان آن نبوده، زیرا ابزار رایانه‌ای در اختیار محققان نبوده است.

وی با بیان اینکه ما به دنبال نوشتن تفسیری بودیم که همه روایات را در ذیل آیات چه صریح و چه غیر صریح بتواند گرد بیاورد افزود: این تفسیر از همه منابع در دسترس از لغت و ادب و تاریخ و مباحث دانش‌های معمولی بشری در حد توان کمک گرفته است همچنین در این تفسیر از روش کار گروهی و تحقیق جمعی استفاده کرده‌ایم که در گذشته امکان آن وجود نداشته است.

مسعودی خمینی با بیان اینکه قرار بوده ما همه آیات مرتبط با یک آیه را ببینیم که نتیجه آن دیدن ۶۰۰ آیه در تفسیر سوره حمد است تصریح کرد: ما کمتر کسی داشته‌ایم که هم حافظ قرآن و هم تقریبا حافظ اکثریت روایات باشد و این دو را پیوند دهد که در این تفسیر این مسئله وجود داشته است.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث بیان کرد: بسیاری از مفسران ما حافظ قران بوده‌اند، ولی همه روایات را حافظ نبوده‌اند، ولی آیت‌الله ری شهری، مولف این تفسیر هم از جوانی حافظ قرآن بوده و هم از جوانی بر احادیث تسلط داشته است و ما از این فرصت مغتنم بهره بردیم.

مسعودی خمینی بیان کرد: ما برای این تفسیر روایی که به دید خودمان به تفسیر اهل بیت نزدیک است ده گام را ساماندهی کردیم که شامل؛ قطعه‌بندی متن، تعیین معنای کانونی، واژه پژوهی اجتهادی، ساختار کلمات در قالب اصطلاحات و ساختار نحوی و بلاغی و سیاق متنی از جمله این مراحل است.

وی ادامه داد: در بحث سیاق ما کل قرآن، را یک سیاق گرفتیم که همین عاملی در تمایز این تفسیر با تفاسیر دیگر است لذا در برخی موارد به تفسیر موضوعی نزدیک شده است که در نقد بر این مجموعه لازم است به آن توجه شود؛ براین اساس برای تبیین درست غیر المغضوب علیهم در سوره حمد ما باید نظام ضلالت و هدایت قرآن را در یابیم و کل قرآن را در قالب یک سیاق ببینیم و در تک تک واژه‌ها و مفاهیم اصلی آیات این کار را کردیم.

مسعودی خمینی با بیان اینکه اسباب النزول نیز در این کتاب بررسی شده است تصریح کرد: روایات تفسیری به علت اینکه می‌تواند کاستی‌های ما را در مراحل قبلی پوشش دهد در آخر این گام‌ها دیده شده است، زیرا خیلی از روایات تفسیری است که معانی درست را نشان ما می‌دهد.

وی تاکید کرد: گل کار پیام‌گیری از آیات قرآن است تا بتوانیم از این پیام‌ها برای جامعه امروز خودمان بهره ببریم.