7
سفينه 23

فرضى به آن آثار چه اندازه علاقه نشان مى‏دهند؟ آيا درست است كه در تحليل پديده كم‏توجهى به آنها، سخن از بى‏توفيقىِ آنان به ميان آوريم يا دست كم، از كاهش ميزان مطالعه سخن گوييم؟
واقع اين است كه مطالعات علمى امروز، نه تنها ويژگى‏هاى فرهنگى - روان‏شناختىِ گروه‏هاى مختلف مخاطبان، بلكه حتّى واژگان مناسب آنان را نيز معيّن كرده است. و يكى از رموز مقبوليّت آثار «ديگران»، توجّه به همين نكته است.
هفتم - نسبت به اصل قرآنىِ «تعاونوا على البرّ و التقوى» چه اندازه توجّه داريم؟ بايد پذيرفت كه وقتى اين توجه كم‏رنگ شود، تك‏روى و موازى كارى به اوج خود مى‏رسد و هركسى به خودش يا سازمان و مؤسسه‏اش مى‏انديشد، نه به نتيجه كار جمعى كه به دست مردم مى‏رسد. در نتيجه، مردم در نگاهى به خروجىِ مراكز قرآنى، مجموعه‏اى مى‏بينند كه از سازگارى و يكدستىِ مناسب برخوردار نيست.
در حالى كه امروز، به كمك ابزارهاى ارتباطى، حتّى با مراكز كشورهاى دور، به راحتى مى‏توان ارتباط پيوسته و روزآمد داشت.
هشتم - رقابت‏ها و امتيازهاى مادّى كه در اين‏گونه برنامه‏هاى معنوى مطرح مى‏شود، بايد وسيله بمانند نه هدف. اگر اين مقدمه به «ذى المقدّمه» تبديل شود، «درمان» خود، دردى ديگر مى‏شود. آنگاه است كه:


از قضا سركنگبين صفرا فزودروغن بادام، خشكى مى‏نمود
از ياد نبريم كه امتيازهاى مادّى در نخستين روز، فقط جنبه تشويقى داشت براى گسترشِ فضاى معنوى، و نه بيشتر.
در يك نگاه، تمام اين عوامل را مى‏توان در يك جمله خلاصه كرد:
غفلت از همراهىِ عترت با قرآن، كه الگوهاى عملى صحيح و معصوم را از كتاب خدا، جدا مى‏سازد.
6. رسول خدا صلى اللَّه عليه وآله در كلامى جاودانه، از امّت شِكوه مى‏كند كه چرا از قرآن روى گردانده‏اند: «و قال الرسول يا ربّ انّ قومى اتّخذوا هذا القرآن مهجوراً» (فرقان (25) /


سفينه 23
6

سوم - عدم توجّه به آياتى همچون «اتأمرون بالبرّ و تنسون انفسكم و انتم تتلون الكتاب» (بقره (۲) / ۴۴) و «كبر مقتاً عند اللَّه ان تقولوا ما لا تفعلون» (صف (۶۱) / ۳). نتيجه اين مطلب، اكتفا و دلخوشى به آموخته‏ها و دانستنى‏هاى پراكنده است و غفلت از اين نكته كه در وصف رسول خدا صلى اللَّه عليه وآله آمده است: «كان خلقه القرآن» (شرح نهج البلاغه، ابن ابى‏الحديد، ج ۶، ص ۳۴۰).
بديهى است كه سلوكِ مسلكِ پيامبر و قرآن، اصالت دادن به عمل است تا داعيانِ دين، مردم را به آن، فقط به زبان عمل فراخوانند. پى‏آمدهاى گريز از اين سلوك، نياز به توضيح ندارد.
چهارم - كميت‏زدگى و عدم توجّه به كيفيت و آثار برنامه‏هاى قرآنى، آفت ديگرى است بر اين شجره طيبه. با اين كه در كتاب خدا خوانده‏ايم كه در وصف حالت مسلمانان در غزوه احد فرمود: «فلم تغن عنكم كثرتكم شيئا» (توبه (۹) / ۲۵)، ولى ما، چه درصدى از همّ و غمّ خود را در جهت كميت به كار مى‏گيريم و چه بخشى از آن را براى كيفيت و اثرسنجى؟
پنجم - بى‏خبرى - يا كم‏خبرى - از دنياى جديد و ملزومات و پيامدهاى فرهنگى تحوّلات پرشتابِ فن‏آورى. براى ما كه از امام صادق عليه السلام خوانده‏ايم: «العالم بزمانه لا تهجم عليه اللوابس»؛ (كافى، ج ۱، ص ۲۶) انتظار مى‏رود كه به لايه پنهانِ تطوّرهاى علمىِ جهانى توجّه كنيم و آثار فرهنگىِ مثبت و منفى آنها را در نظر آوريم، و به اين نكته توجه كنيم كه در كشورهاى توسعه يافته - كه مهد اين تحوّلات است - درباره اين آثار و پى‏آمدها، پژوهش‏هاى زياد و عميقى به سامان آمده كه فقط بخشى از آنها ترجمه شده است. آشنايى با آن مباحث براى متولّيان امور دينى ضرورت دارد تا در برنامه‏ريزى‏هاى خود بدان عنايت كنند.
ششم - ميزان توجه به گروه‏هاى مختلف مخاطبان و نشناختن ويژگى‏هاى آنها به شيوه علمى، تعيين‏كننده است. نتيجه اين امر، نوشتن كتاب براى پژوهشگران است به زبان عموم مردم، و نشر آثار براى كودكان است به زبان كهنسالان. آيا مخاطبانِ

  • نام منبع :
    سفينه 23
    تاريخ انتشار :
    1383
    سردبیر :
    پهلوان، منصور
    صاحب امتیاز :
    مؤسسه فرهنگي نبأ مبين
    تلفن :
    7832000
    پست الکترونیک :
    safineh@nabacultural.org
    امتیاز :
    علمی ترویجی
    مدیر مسئول :
    شهري، محمّد حسين
    آدرس اینترنتی :
    http://fa.safinahmagazine.ir
تعداد بازدید : 23700
صفحه از 194
پرینت  ارسال به