شعور موجودات در قرآن و روایات (4) تکلیف موجودات، چیستی و مراتب آن

نشریه : دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی عظیمی شندآبادی

چکیده :

قرآن و حدیث، گونه‌ای از تسلیم یا تکلیف را برای همۀ موجودات از جمله حیوان‌ها، گیاهان و جمادات اثبات می¬کند. این وظیفه¬شناسی نشان‌دهندۀ شعورمندی و نیز چیستی شعور موجودات است. گروهی از متکلّمان و مفسّران، عبارات و دستورات تکلیفی آیات قرآن برای غیر انسان را تکوینی و غریزی دانسته و آنها را به دلیل نداشتن عقل، مکلّف نمی¬دانند. گروهی دیگر نیز معتقدند این اوامر و تکالیف، فراتر از غریزه و تکوین بوده و گونه‌ای از تکلیف و اراده است. اشارات آیات قرآن و بررسی احادیث معصومان نشان می¬دهد که همۀ موجودات و ذرّات عالم هستی به‌اندازۀ سعۀ وجودی و به‌میزان شعورشان و با توجّه به توان رفتاریشان، دارای گونه‌ای از تکلیف بوده و به وظیفه و مأموریت خود در پهنۀ هستی آگاهی دارند.