جواب‌هاي گوناگون وي در پاسخ به سؤالاتي که از مناطق مختلف کشورهاي اسلامي از حضور او مي‌شد، گوياي موقعيت علمي و ادبي وي در ديدگاه معاصران اوست. اين‌گونه سؤالات، يا براي دريافت نظر استدلالي سيّد درباره‌ي آن مسأله بود، يا به قصد عمل به مضمون و محتواي کلام، بي‌آنکه دليلي از وي بخواهند و يا به انگيزه ردّ بر او بود، يا به‌طور کلّي براي تحريک و تعريض نسبت به برخي عقايد شيعه و متکلمان.
سيّد مرتضى شيوه‌ي استاد خود ـ شيخ مفيد ـ را در تكميل مباحث فقهى و اجتهادى دنبال كرد و نيز توفيق يافت در زمينه‏هاى علمى، نظريه‏هاى فقهى و اجتهادى او را تكامل بخشد. هم‌چنين او ابوابى (از جمله عام و خاص، خبر واحد و...) در مسايل اصول گشود، به‌گونه‏اى كه هر شخصي كتاب «الذريعة الى علم الاصول» وى را بررسى کند، اين نظر را تصديق خواهد كرد. ^۱ ؛ ^۲

استادان سيّد مرتضي

مؤرّخان، گروهي از چهره‌هاي برجسته قرن چهارم را در فنون مختلف برشمرده‌اند که سيّد مرتضي نزد آنان علم آموخته يا از ايشان روايت کرده است؛ از جمله مهم‌ترين استادان وي عبارتند از:
1ـ شيخ مفيد، محمّد بن نعمان (336 ـ 413 هـ)؛
2ـ عبدالرحيم بن نباته (ف374)؛
3ـ محمّد بن عمران، معروف به مرزباني (ف384)؛
4ـ حسين بن علي بن يوسف، وزير مغربي (370ـ 418هـ)؛
5 ـ ابوالحسن علي بن حبش کاتب؛
6ـ حسين بن علي بن بابويه قمي (برادر شيخ صدوق).

شاگردان

ايشان شاگردان نامداري نيز تربيت کرده است که هر يک از مفاخر تاريخ اسلام و فرهنگ شيعه هستند. از مهم‌ترين اين شاگردان مي‌توان از اين افراد نام برد:
1ـ شيخ الطائفه محمّد بن حسن طوسي (385ـ460هـ)؛
2ـ حمزه بن عبدالعزيز ديلمي، معروف به سلار (ف463)؛
3ـ قاضي عبدالعزيز بن برّاج طرابلسي (ف481)؛
4ـ محمّد بن علي ابوالفتح، قاضي کراجکي (ف449)؛
5ـ ابوعبدالله جعفر دوريستي؛