موضوع اين كتاب عقايد و مباحث نبوت و امامت است. سيّد مرتضى در اين كتاب به بررسى عصمت پيامبران و ائمه معصومين(علهيم‌السلام) از ديدگاه شيعه پرداخته است. وى با اشاره به اعتراضات و ايراداتى كه برخى به عصمت پيامبران و ائمه معصومين(علهيم‌السلام) گرفته‏اند، شبهات طرح شده را پاسخ داده است. وي در اين کتاب، آيات و احاديثي را که در ظاهر بر گناه و خطاي پيامبران و امامان دلالت مي‌کند، طرح کرده است. سپس با جمع‌بندي و تأويل‌هاي مناسب، به آن‌ها پاسخ داده است.^۱

بررسي کتاب

الف. نام كتاب

از آن‌جا كه مؤلّف كتاب- سيّد مرتضي- است. گرچه در ميان محقّقان به «تنزيه‌الانبياء» شهرت يافته است؛ همان‌طور كه شيخ طوسي از آن به همين عنوان ياد كرده است. در مقابل، مرحوم نجاشي و بزرگاني مانند شيخ آقابزرگ در الذريعه، نام «تنزيه الانبياء و الائمه» را مي‌برد و از آن‌جايي که محتواي کتاب نيز منزّه کردن پيامبران و امامان از خطاست؛ بنابراين، نظر نجاشي و آقابزرگ به صواب نزديک‌تر است. اضافه بر آن‌که خود مؤلّف نيز در مقدمه، كتاب خود را با همين عنوان مي‌خواند.

ب. اعتبار و انتساب کتاب به مؤلّف

اعتبار ‌‌و انتساب کتاب به مؤلّف، از راه‌هاي گوناگون اثبات مي‌شود. در اين بين، دو راه شناخته شده‌تر را براي صحّت انتساب کتاب تنزيه الانبياء برگزيده مي‌شود:

- تصريح خود نويسنده

نويسنده، در تأليفات ديگر خود، به نگارش اين کتاب و ارجاعات وي در اين کتاب به ديگر تأليفات خود تصريح کرده است. گفتني است، سيّد مرتضي در تأليف اين کتاب، در مواردي به ديگر تأليف خود، «الشافي في الامامه» با عباراتي مانند: « قد ذكرنا تفصيل هذه الجملة في كتابنا الشافي في‌الإمامه» اشاره کرده و ارجاع داده است.^۲ و يا « قد استقصينا هذا المعنى ‌في ‌كتابنا الشافي‌ في الإمامه و أوضحناه.» هم‌چنين در ديگر تأليفات‌ خود نيز به اين‌کتاب اشاره و ارجاع داشته است. ^۳ ؛ ^۴ ؛ ^۵ ؛ ^۶