شناخت جايگاه احاديث از جهت وثاقت يا ضعف با جمع آنها در يك باب نشان داده شده است، اثبات وجود نصّ در مسائلى كه بعضى از فقها گمان كرده اند نصّى در آنها نيست، كوتاه نمودن راه براى تحصيل خاص و مقيّد، استفاده از ظاهر روايتها براى عناوين بابها.
پيرامون معرفى اين كتاب و كارهاى علمى و فنى كه براى آن انجام شده است، به نبشته عربى مفصل اين كمترين «كتاب وسائل الشيعه و الانجازات العلمية حوله» كه در جزء اول «دليل المخطوطات» نهاده ام، رجوع شود.
* * *
كتاب «نهاية التحصيل في شرح مسائل التفصيل» شرح گسترده كتاب «وسائل الشيعة» شيخ محمد بن الحسن حرّ عاملى است كه در عصر وى بدان شروع شده و تا پايان كتاب حج در سه جلد كلان نوشته شده و گويا دوره آن ناتمام مانده است:
جلد اول: مقدمات كتاب تا پايان كتاب الصلاة مى باشد، كتاب طهارت روز دوازدهم جمادى الأول 1084 و كتاب صلاة روز پنجشنبه از ماه جمادى الثانى 1086 در مشهد مقدس به پايان رسيده، و اين جلد جزء اول ودوم شرح مى باشد.
جلد دوم: كتاب زكات تا صوم مى باشد، و روز 23 جمادى الاوّل 1096 در مشهدمقدس به پايان رسيده وجزء سوم شرح است.
جلد سوم: كتاب حج مى باشد، و روز چهاردهم ماه محرم 1102 در حويزه به پايان رسيده است.
در اين شرح روش فقهاء اصولى به كار گرفته شده و بسيارى از آراء و نظرات عالمان معروف فقه نقل مى شود، با گفتگو و رد وايراد در آنها. بيشتر نقل ها از ابوالصلاح حلبى و محقق حلى و شهيد اول و شهيد دوم و علامه حلى و سيّد محمد صاحب مدارك است.
در پاره اى از بابها، به مناسبت موضوع آن باب، فروع ومسائلى با ادله اجتهادى آنها افزوده شده است، تا موضوع از ديد احتياج به مسائل مختلف كامل باشد.
مؤلف ما، روش كار خود را در ديباچه اين شرح، چنين توضيح مى دهد: «چون كتاب وسائل را از ديگر كتابهاى حديثى مغنى ديدم ودستيابى به ادله را در اين كتاب بدون كوشش و تكلف يافتم، دوست دارم كه تعليقاتى بر آن بنگارم كه مراجعه كننده بدانها نياز