بخشيده است .زيرا كه اگركسى تمامى طينتش طينت علّيينى باشد جبرا واضطرارا عبادت و ثواب خواهد نمود. به همين ترتيب كسى كه طينت سجّينى داشته باشد از روى جبر و اضطرار عصيان كرده و عقاب خواهد شد؛ بدين لحاظ خداوند متعال طينت هر دو گروه و طينت علّيينى و سجّينى رابايكديگر مخلوط نموده است تااين خلط وامتزاج طينت ها جبران كسرى باشد براى آن كه هر يك از اين دو گروه به مقتضاى طينت خود از روى جبر و اضطرار عمل نكنندوبهانه نيز از بهانه جويان برداشته شود.
نتيجه مطلب آن است كه تمامى نفوس انسانى به دليل اختلاط و اختلاف طينت، در معارف و عبادات داراى درجات متفاوت و گوناگون هستند و با يكديگر فرق مى كنند؛ راويان حاضر واصحاب موجود در زمان هريك از امامان بزرگوار عليهم السلام نيز از اين قاعده عمومى واصل كلى مستثنا نبوده اند ودرگرفتن وتحمل معارف وعلوم ربانى واسرار نورانى معصومان عليهم السلام داراى مراتب متفاوت و مختلفى بوده اند. برخى داراى بصيرت تام و كامل و برخى داراى بصيرت كمترى بوده اند. و بدين ترتيب، مراتب علمى و ايمانى وعبادى هر يك با ديگرى فرق داشته است. لذا ممكن بوده است كه گاهى طبقات پايين تر در طبقات بالاتر طعن و قدحى وارد سازند و آنان را مورد شماتت قرار دهند. و چه بسا اگر طبقات پايين تر، از علوم و معارف طبقات بالاتر مطلع مى شدند، آنان را تكفير مى كرده اند، همان گونه كه در روايات شيعه وارد شده است كه فرموده اند:
«لَوْ عَلِمَ اَبوذَر مافى قَلبِ سَلمانَ لَكفَر (لَكفَّرهُ)»
«اگر ابوذر علمى را كه در قلب سلمان بود مى دانست، كافر مى شد يا وى را تكفير مى كرد.» ^۱
اين قدح و طعن نبود مگر به دليل اين كه آنان از نظر ظرفيت علمى وايمانى پايين تر بودند. اين رابطه قدح وطعن ازجانب طبقه پايين تر نسبت به طبقه بالاتر همواره وجود