هندسه دانش‏ های حديثی در انديشه و قلم شيخ بهايی - صفحه 104

2. متن حديث، كه برخي از اصطلاحات حديث مربوط به آن است، هم‏چون نص، ظاهر، مؤوّل و مضطرب و اقسام ديگر آن در علم درايه مورد بحث هستند.
3. كيفيت تحمل حديث، يا شيوه‏هاي دريافت حديث از استاد و نقل آن به شاگردان از مباحث مهم در علوم حديثي است.
4. آداب نقل حديث، ضوابط انتقال حديث هم‏چون رعايت شرايط نقل به معنا يا تقطيع از مباحث مهم علوم حديث هستند.
چنان که ملاحظه شد، تعريف شيخ بهايي از علم درايه از چهار محور تشكيل شده است. در مقايسه اين تعريف با كتب ديگر، جامعيت و برتري تعريف شيخ بهايي به خوبي نمودار مي‏شود و همين باعث شده كه بيشتر درايه نويسان پسين تعريف او را برگزينند.
شهيد ثاني در تعريف علم درايه مي‏نويسد:
علم يبحث فيه عن متن الحديث و طرقه من صحيحها و سقيمها و عللها و ما يحتاج اليه ليعرف القبول منه و المردود.۱
آقا بزرگ تهراني درايه را در الذريعه چنين معرفي مي‏كند:
هو العم الباحث فيه عن الاحوال و العوارض اللاحقة لسند الحديث۲ .
از تعريف شهيد ثاني بر مي‏آيد كه علم درايه را عهده‏دار بررسي سند و متن حديث دانسته و نه چيز ديگري. آقا بزرگ تهراني نيز دامنه تعريف را حتي محدودتر از تعريف شهيد ثاني دانسته و آن را فقط بررسي كننده عوارض سند حديث دانسته است. ديگر درايه نويسان ديگر نيز بيشتر، تعريف شيخ بهايي را برگزيده و آن را نقل كرده‏اند.
مامقاني در مقباس الهدايه۳ با انتخاب تعريف شيخ بهايي اذعان داشته است كه تعريف شيخ بهايي بهتر و كامل‏تر است، چرا كه بحث از كيفيت تحمل حديث و آداب نقل آن از مسائل علم درايه است كه تعريف‏هاي ديگر آن را در بر نمي‏گيرد.
عبدالهادي فضلي در اصول الحديث،۴ سيد رضا مؤدب در دروس في علم الدراية۵ ، علي نصيري در حديث‏شناسي۶ و شادي نفيسي در دراية الحديث۷ نيز اين تعريف را برگزيده‏اند.

1.. الرعاية في علم الدراية، ص۴۵.

2.. به نقل از: اصول الحديث، ص۱۱.

3.. مقباس الهداية، ج۱، ص۱۱ و ۱۲.

4.. اصول الحديث، ص۱۱.

5.. دروس في علم الدراية، ص۱۵.

6.. حديث‏شناسي، ج۲، ص۱۸.

7.. دراية الحديث، ص۷.

صفحه از 113