احاديث اثناعشر در منابع سه قرن نخست شيعه - صفحه 91

در اولين طبقه، پس از ابان، دو نفر ديده مي‏شود.
يک: ابراهيم بن عمرو اليماني ۱ ؛ از صاحبان اصول و شيوخ اصحاب و مورد اعتماد به شمار مي‏رود. حماد بن عيسي ـ که ترجمه‏اش در طبقه بعد خواهد آمد ـ در طريق کتاب‌‌‌‌‌هايش قرار دارد ۲ .
دو: عمر بن اذينة؛ از شيوخ و وجوه اهل بصره به شمار مي‏رود و توثيق شده است. ابن ابي عمير ـ که در طبقه بعد ذکر او مي‏آيد ـ در طريق کتاب‌‌‌‌‌هايش قرار دارد ۳ .
در طبقه بعد نيز دو نفر قرار دارند:
يک: حمّاد بن عيسي؛ از اصحاب اجماع، کثير الرواية و واجد وثاقت و جلالت به شمار مي‏رود. وي از صاحبان کتب و در زمان امام جواد عليه السلام وفات يافته است ۴ .
دو: محمد بن ابي عمير؛ تعابير بلندي، از قبيل «اوثق الناس»، «عظيم المنزلة» و غيره در باره او در کتب رجال به کار رفته و يکي از سه راوي‌اي است که عبارت «لا يروي ولا يرسل الا عن ثقة» ۵ در باره او به کار رفته است.
در طبقه بعد هم دو نفر از اجلا قرار دارند.
يک: ابراهيم بن هاشم؛ او نخستين کسي است که احاديث کوفيون را در قم منتشر کرد. ۶ مرحوم خويي در معجم الرجال مي‏گويد: هيچ شکي در وثاقت او وجود ندارد ۷ .
دو: احمد بن محمد بن عيسي؛ از شيوخ و سرشناسان شهر قم بوده و توفيق شرفيابي به محضر امام رضا عليه السلام را پيدا کرده است. او نسبت به راوياني که از ضعفا روايت مي‏کردند، سخت مي‏گرفت. بدين جهت، پنج نفر از راويان حديث، از جمله احمد بن محمد بن خالد، سهل بن زياد را از شهر قم بيرون کرده است ۸ .
در طبقه بعد، سه نفر از مشايخ جليل کليني، يعني «علي بن ابراهيم»، «محمد بن يحيي» و علي بن محمد قرار دارند .
بررسي طبقات پس از ابان به روشني ثابت مي‏نمايد که کتاب ابان نزد قدما کتابي آشنا بوده و نشانگر اعتماد اجلّاي روات به روايت ابان است، بويژه آن‏که ابان تنها راوي کتاب سليم بن قيس است. اعتماد به طريق منحصر به کتاب سليم بن قيس علاوه بر اعتبار کتاب گوياي اعتمادي است که آنان به او داشته‏اند و او را مورد وثوق يافته‏اند.

1.. بعضي خواسته‏اند با توجه به نقل مستقيم ابراهيم بن عمرو از سليم در طريق نجاشي، سند کتاب سليم بن قيس را تصحيح کنند، اما اين روش نادرست است چرا که ابان در اين طريق سقط شده است. ر.ک: برنامه دراية النور.

2.. ر.ک: رجال النجاشي، ص ۲۱؛ الفهرست للطوسي، ص ۲۱ .

3.. ر.ک: رجال النجاشي، ص ۲۸۳؛ الفهرست للطوسي، ص ۳۲۴.

4.. ر.ک: رجال النجاشي، ص ۱۴۲؛ الفهرست للطوسي، ص ۱۵۶؛ رجال الکشي، ص ۳۷۵.

5.. ر.ک: عدّة الأصول، ج ۱، ص ۳۸۶.

6.. ر.ک: رجال النجاشي، ص ۱۶؛ الفهرست للطوسي، ص ۱۱ .

7.. ر.ک: معجم رجال الحديث، ج ۱، ص ۳۱۷ .

8.. ر.ک: الفهرست للطوسي، ۶۰ .

صفحه از 106