احاديث اثناعشر در منابع سه قرن نخست شيعه - صفحه 93

الف) گزارش احاديث اثناعشر به نقل از کتاب سليم بن قيس در کتاب الکافي ۱ ، الغيبة نعماني ۲ و مختصر اثبات الرجعة آمده ۳ است .
ب) مسعودي ريشه اعتقاد به دوازده امام را احاديث اثناعشر در کتاب سليم بن قيس معرفي مي‏کند ۴ .
دو قرينه فوق دلالت مي‏کند که احاديث اثناعشر در نسخه اصلي کتاب، نزد محدثيني که عصرشان نزديک به سليم بوده، وجود داشته است .

2. کتاب ابان بن عثمان الاحمر (م 200 ق)

ابان، از ياران امام صادق عليه السلام و از اصحاب اجماع به شمار مي‏آيد ۵ و کتاب‌‌‌‌‌هاي متعددي تأليف نموده است . در کتب اربعه بيش از هزار روايت از روايات کتاب‌‌‌‌‌هاي او آمده است . متأسفانه هيچ يک از کتاب‌‌‌‌‌هاي ابان به دست ما نرسيده است. او در سال 200 هجري وفات يافت ۶ .
ابان راوي يکي از احاديث اثناعشر بوده و گزارش اين روايت در کتاب الکافي آمده است ۷ . در طريق کليني به ابان، «الحسين بن محمد، عن معلي بن محمد عن الوشاء» قرار دارد . اين طريق در 168 روايت از 710 روايت ابان تکرار شده است. با در نظر گرفتن قرينه چهارم ۸ مي‏توان استظهار نمود که کتاب ابان به دست کليني رسيده و روايات فوق و از آن جمله شانزدهمين روايت از احاديث اثناعشر کتاب الکافي از کتاب ابان اخذ شده است .

3. کتاب ابن ابي عمير (م 217 ق)

ابن ابي عمير يکي از معروف‌ترين راويان شيعي است. نجاشي در باره او گفته است که کتاب‌‌‌‌‌هاي فراواني نگاشته و يکي از آنها کتابي در موضوع امامت است. احمد بن محمد بن عيسي از او کتاب صد نفر از اصحاب امام صادق عليه السلام را روايت کرده است . معناي اين سخن آن است که او علاوه بر اين که خود صاحب کتاب بوده، کتاب‌‌‌‌‌هاي بسياري از اصحاب امام صادق را نزد خود داشته است. ۹ او از جمله

1.. ر.ک: الکافي، ج ۱، ص ۵۲۹، ح ۴.

2.. ر.ک: الغيبة للنعماني، ص ۷۴ (او در اين کتاب پنج روايت از کتاب سليم بن قيس در باره دوازده جانشين پيامبر آورده است).

3.. ر.ک: مختصر اثبات الرجعة، ص ۲۷، ح ۱.

4.. او در اين باره گويد: والقطعية بالإمامة الاثناعشرية منهم الذين أصلهم في حصر العدد ما ذکره سليم بن قيس الهلالي في کتابه، الذي رواه عنه أبان بن أبي عياش أن النبي صلي الله عليه و آله قال لأمير المؤمنين علي بن أبي طالب عليه السلام أنت واثناعشر من ولدک أئمة الحق التنبيه والإشراف، ص ۱۹۸.

5.. رجال الکشي، ص ۳۷۵ .

6.. ر.ک: لسان الميزان، ج ۱، ص ۲۴ .

7.. سند ومتن روايت اين است: الحسين بن محمد عن معلي بن محمد عن الوشاء عن أبان عن زرارة قال سمعت أبا جعفر عليه السلام : نَحنُ اثناعشر إماما، مِنهُم حَسَنٌ وحُسَينٌ، ثُمَّ الأَئِمَّةُ مِن وُلدِ الحُسَينِ عليه السلام ( الکافي، ج ۱، ص ۵۳۳، ح ۱۶).

8.. اتحاد اوايل و افتراق اواخر اسناد روايات.

9.. ر.ک: رجال النجاشي، ص ۳۲۶؛ الفهرست للطوسي، ص ۴۰۴.

صفحه از 106