شاذان ـ که چندين تأليف در ردّ بر غلات دارد ـ موافق نبوده که در دوران زنده بودنش رواياتش منسوب به يکي از غاليان باشد۱ .
ج. کسي که به سنجش و مقايسه بين مسائل ابن سنان و علل ابن شاذان بپردازد، به شباهتي بين محتواي آن دو مواجه نخواهد نشد۲ .
د. سنخ روايات ابن قتيبه از امام رضا عليه السلام گونه گون و متنوع است:
1. برخي اوقات رواياتي را با واسطه فضل از امام رضا عليه السلام نقل كرده و اين نوع در العلل و نامه امام به مامون ـ که دستخوش نقد بهبودي قرار گرفته انحصاري ندارد. وي احاديث ديگري را نيز در زمينه توحيد، انبيا، امام حسين عليه السلام ، احکام و.. . از آن حضرت گزارش كرده است.۳
2. ابن قتيبه روايات فراواني را با واسطه استاد ديگرش حمدان بن سليمان نيشابوري ـ كه از ثقات و معاصر ابن شاذان است ـ از امام رضا عليه السلام نقل كرده است۴ .
3. در برخي موارد ابن قتيبه روايات امام کاظم عليه السلام را با واسطه فضل بن شاذان و يکي از دو استادش ابن ابي عمير و يا صفوان بن يحيي، نقل كرده است۵ .
7. وثاقت ابن قتيبه در منظر رجاليان
از قرن سوم، دوران حيات ابن قتيبه، تاکنون رجال شناسان، محدّثان و فقيهان به استثناي عاملي وخويي، در توثيق و مدح وي همگام بوده‌اند.
ـ كشّي (معاصر کليني م329ق) متخصّص و پيشگام در رجال‌شناسي، با ابن قتيبه ارتباط مستحکم داشته، وشاگرد وي به شمار مي‌آيد، و حداقّل دو بار وي را توثيق کرده است. کشّي تحت عنوان «ما روي في إسحاق بن إسماعيل النيسابوري و...» مي‌نويسد:
حكي بعض الثقات بنيسابور أنّه خرج لإسحاق بن إسماعيل من أبي محمّد عليه السلام توقيع: يا إسحاق بن إسماعيل... ؛
برخي از ثقات ساکن در نيشابور نقل کرده‌اند که از سوي امام عسکري عليه السلام نامه‌اي به إسحاق بن إسماعيل فرستاده شده است۶ .
بلا فاصله کشّي تحت عنوان «ما روي في عبد الله بن حمدويه البيهقي و إبراهيم بن عبده النيسابوري» مي‌نگارد:
1.. رجال النّجاشي، ش۸۴۰؛ فهرست الطّوسي، ش۵۶۴.
2.. عيون أخبار الرضا عليه السلام ، ج۲، ص۹۵، باب۳۳ و ص۱۰۶ باب۳۴.
3.. من لا يحضره الفقيه، ج۴؛ النوادر، ح۵۹۱۵؛ عيون أخبارالرضا عليه السلام ، ج ۱، ص ۱۰۹، ح ۹، ص ۱۸۷، ح ۱، و ج ۲، ص ۲۵، ح ۵۰ وص ۲۶، ح۵۲؛ التوحيد، ص ۱۳۷، ح۱۰ وص ۲۶۹، ح ۶؛ الخصال، ص ۵۸، ح ۷۹.
4.. عيون أخبارالرضا عليه السلام ، ج ۱، ص ۱۱۹، ح ۲۷ وص ۱۲۴، ح ۳۴؛ التوحيد، ص ۲۴۲، ح ۴ وص ۴۱۶، ح ۱۶.
5.. التوحيد، ص ۷۶، ح ۳۲ و۳۵۶، ح۳.
6.. رجال الکشّي، ش ۱۰۸۸.
