ارزيابي جرح علي بن محمد بن قُتيبه - صفحه 186

ـ علامه حلّي (م726ق) وي را اولاً در بخش نخست رجالش ـ که ويژه ثقات و ممدوحين است ـ به آورده و او را فردي فاضل و معتمد كشّي معرفي کرده است ۱ . ثانياً در کتاب رجالش دو روايتي را كه ابن قتيبه از فضل بن شاذان درباره با يونس بن عبدالرحمن ذكر نموده، صحيح السند دانسته است ۲ . ثالثاً در كتاب مختلف الشيعة و تحرير الأحکام رواياتي را که در طريق آن ابن قتيبه قرار گرفته، صحيح معرفي کرده است. وي پس از ذکر روايتي ـ که ابن قتيبه در سند آن وجود دارد ـ مي‌نويسد:
في طريق هذه الرواية عبد الواحد بن محمّد بن عبدوس النيشابوري، و لا يحضرني الآن حاله، فإن كان ثقة فالرواية صحيحة يتعين العمل بها؛ در طريق روايت ابن عبدوس قرار دارد که حال وي از جهت وثاقت براي من مشخص نيست. اگر وي ثقه باشد روايت صحيح و عمل به آن متعيّن است ۳ .
ـ ابن داوود (م740 ق) ابن قتيبه را در بخش اول كتابش ـ كه ويژه موثّقين و ممدوحين است ـ برشمرده و بدون کاستي، سخن حلّي را در رجالش ـ که ترکيبي از گفتار نجاشي و طوسي است ـ در مورد او نقل نموده است۴ .
ـ فخرالمحقّقين (م770ق) فرزند علّامه حلّي نيز در ذيل روايتي که عليّ بن محمّد بن قتيبه جزء راويان آن است، به نقل از پدرش مي‌نويسد:
در طريق اين روايت، عبد الواحد بن محمد بن عبدوس قرار دارد که حال وي از جهت وثاقت براي من مشخص نيست. اگر وي ثقه باشد روايت صحيح و عمل به آن متعيّن است ۵ .
ـ شهيد ثاني (م965ق) او نيز حكم به صحت روايتي که ابن قتيبه در طريق آن قرار گرفته، به نقل از مختلف الشيعة و تحرير الأحکام علّامه حلّي، نموده است ۶ .
ـ عبدالنّبي جزائري (م1021ق) رجالي بلند آوازه، وي را در بخش ثقات کتاب خويش برشمرده است۷ .
ـ ميرداماد (م1041ق) سيّد والامقام، در موضعي مي‌نگارد:
أحاديث عليّ بن محمّد بن قتيبي نيشابوري که از شاگردان فضل بن شاذان به شمار مي‌آيد، صحيح هستند، همان‌گونه که حلّي در المختلف و المنتهي و شهيد در الذکري و شرح الإرشاد بر اين ديدگاه هستند۸ .

1.. رجال الحلّي، ص ۷۷، ش ۱۶.

2.. همان، ص ۲۹۶، ش ۱؛ مختلف الشيعة، ج۳، ص۴۴۸.

3.. مختلف الشيعة، ج ۳، ص ۴۴۸؛ مدارك الأحكام، ج ۶ ، ص ۸۷؛ ملخص المقال، ص۱۵۶، ش۱۱۵۴.

4.. کتاب الرّجال، ش ۱۰۸۴.

5.. ايضاح الفوائد، ج۴، ص۸۰ .

6.. مسالک الأفهام، ج ۱۰، ص ۱۶.

7.. حاوي الاقوال، ج ۲، ص ۴۹، ش ۳۸۳.

8.. تعليقة اختيار معرفة الرّجال، ج ۱، ص ۳۸، ش ۱۷.

صفحه از 189