روش‌شناسي « منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة » - صفحه 227

همچنين است خرده گرفتن بر محدث نوري و نقد روايات وقوع تحريف در قرآن (به دليل تأليف کتاب محدث نوري با نام فصل الخطاب).۱

ج: به کارگيري مباحث کلامي

شارح در موارد بي شماري از مباحث کلامي استفاده کرده است. اين بهره بيشتر در خطبه‌هاي کلامي مربوط به مسأله امامت، توحيد و... است. البته نمود چنين مولفه‌اي در شرح منهاج برجسته است؛ چنان که در خطبه 58 در باره قضا و قدر و تفويض امور و... ۲ ، نفي صفات خداوند در خطبه 64 ،۳ اثبات مسأله امامت و خلافت امام علي عليه السلام (در ميان عقايد فرق و مذاهب) در خطبه شقشقيه ۴ و... مفصلاً بحث کرده است.

د: استفاده از مباحث فلسفي و منطقي

ميرزا حبيب الله خويي در شرح خود از گفته‌هاي فيلسوفان نيز بهره گرفته است. گفتني است که اين بهره‌گيري با توجه به بحث مورد نظر است. به علاوه، در برخي موارد اقوال فلاسفه را به نقد کشيده و در صدد است تا با گفتار امام نظر آنان را رد کند. اضافه بر اين، اين چنين مباحث در خطبه‌هاي توحيدي، به‌ويژه خطبه اول يا خطبه اشباح ـ که سراسر بحث هاي توحيدي است ـ بيشتر به چشم مي‌آيد؛ نمونه:
و ذهب جمهور الفلاسفة إلي أنّه روحاني فقط، لأنّ البدن ينعدم بصوره و أعراضه فلا يعاد و النّفس جوهر مجرّد باق لا سبيل إليه للفساد.۵
فيجب لنا الاعتقاد به و ليس بفرض علينا أن نتکلّف البحث في کيفية الخلقة حتّي نقع في الضلال البعيد کما وقع فيه الفلاسفة المثبتة للعقولات العشرة المبتنية علي ما ذهبوا إليه من أنّ الواحد لا يصدر منه إلّا الواحد، فانّهم لمّا ذهبوا إلي أنّ الواحد لا يصدر منه إلّا الواحد ألجأهم ذلک ... .۶
يا:
فإنّ النفس علي رأي أفلاطن و جلّة الفلاسفة باقية بعد الموت جوهرها کجوهر الباري عزّ و علا في قوّتها... .۷

1.. همان، ج ۱۶، ص ۲۸۷.

2.. همان، ج ۴، ص ۳۶۲ ـ ۳۷۴.

3.. همان، ج ۵، ص ۲ ـ ۲۱.

4.. همان، ج ۲، ص ۳۴۵ ـ ۴۲۰؛ ج ۳، ص ۲ ـ ۳۱ و ذيل کلام ۶۶، ج ۵، ص ۸۵ ـ ۱۰۱ و... .

5.. همان، ج ۵، ص ۳۶۶.

6.. همان، ج ۶ ، ص ۳۱۰.

7.. همان، ج ۱۹، ص ۲۹۹.

صفحه از 244