روش‌شناسي « منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة » - صفحه 229

گزارش گزيده‌هايي از کيفيت شهادت حضرت زهرا (س)،۱ ماجراهاي عثمان۲ ، جريان حکميت و رفع مصاحف و جنگ صفين۳ ، خوارج۴ و انواع فرق آنها ۵ شهادت امام ۶ و... اشاره کرد. لازم به ذکر است که منقولات تاريخي شارح، علاوه بر استفاده از کتب تاريخي همچون تاريخ الطبري، وقعة صفين و... از کتب حديثي نيز بوده است.

ح: استفاده از مباحث اصولي و فقهي در صورت لزوم

در برخي از خطبه‌ها مباحثي اندک در موضوعات مرتبط با فقه و اصول مطرح شده است. ميرزا حبيب خويي نيز از اين مباحث غافل نشده و تا حد ممکن و به دور از تفصيل و تطويل درباره آن بحث کرده است؛ به عنوان نمونه، ذيل خطبه 109 در باره روزه، مفصلاً علاوه بر ذکر شروط محصل کمال روزه (از مباحث اخلاقي) به بيان مبطلات روزه مي پردازد.۷ و همچنين است در باره زکات۸ ، قياس۹ و... . شارح در برخي از موارد نيز از مباحث اصولي نيز استفاده کرده است؛ مباحثي اصولي چون توضيح مباح، حرام۱۰ ـ ۱۱ و... .

ط: بهره‌گيري از علوم طبيعي

مؤلف در مواردي که در صدد است قدرت خداوند را به فراخور بحث از سخنان امام، به گونه‌اي تبيين کند، از شگفتي‌هاي دنياي جانداران سخن مي‌گويد؛ به عنوان مثال، در علم نجوم و هيئت در فصل مجزا و وسيعي مي‌نويسد:
و أقوي من ذلک کلّه في نفي کون الفلک و ما فيه من شمس و قمر و کوکب أحياء السمع و الاجماع و أنّه لا خلاف بين المسلمين في ارتفاع الحياة عن الفلک و ما يشتمل عليه من الکواکب و أنها مسخّرة مدبّرة مصرفة.۱۲
يا از حيوانات به نقل از منابع مختلف چه علمي و چه حديثي بدين ترتيب مي نويسد:

1.. همان، ج ۱۳، ص ۱۶ ـ ۳۰.

2.. همان، ج ۴، ص۲۱۹ ـ ۲۳۰.

3.. همان، ج ۴، ص ۸۵‌ ـ ۱۱۶.

4.. همان، ج ۴، ص ۱۲۲ ـ ۱۳۹.

5.. همان، ج ۴، ص۳۷۵ ـ ۳۸۰.

6.. همان، ج ۵، ص ۱۲۷ ـ ۱۷۱.

7.. همان، ج ۷، ص۴۲۴ ـ ۴۳۳.

8.. همان، ج ۱۹، ص ۹ ـ ۲۸.

9.. همان، ج ۲، ص ۵۹ ـ ۶۵.

10.. همان، ج ۸ ، ص۶۵‌ ـ ۶۶ .

11.. همان، ج ۳، ص ۲۱۹‌ ـ ۲۲۰. البته وي در مقدمه به تفصيل در باره تقسيم لفظ به معنا، اشتراک، حقيقت و مجاز و ديگر بحث‌هاي اصولي و بلاغي سخن گفته است (ر.ک: ج ۱، ص ۱۰ ـ ۶۵).

12.. همان، ج ۵، ص ۲۷۵.

صفحه از 244