روش‌شناسي « منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة » - صفحه 237

صفين بکسر الصّاد و تشديد الفاء کسجّين اسم موضع قرب الرّقه بشاطي‏ء الفرات من الجانب الغربي کانت به الوقعة العظمي بين علي عليه السلام .۱
الانبار بلد قديم من بلاد العراق علي الفرات من الجانب الشّرقي.۲
همچنين:
الکوفان الکوفة قال الفيومي: و هي مدينة مشهورة بالعراق قيل: سميت کوفة لاستدارة بنائها، لأنّه يقال تکوّف القوم إذا اجتمعوا و استداروا، و في القاموس الکوفة بالضمّ الرّملة الحمراء المستديرة أو کلّ رملة يخالطها حصباء.۳

بررسي شبهات و نقد برخي مشهورات

شارح، علاوه بر پاسخ به شبهات درباره نهج البلاغة (از لحاظ سند و متن و...) به نقد شبهات وارده در زمينه کلام، تاريخ و... با استناد به آيات و روايات و ديگر دلايل عقلي و نقلي و... مي پردازد؛ به عنوان نمونه در پاسخ به شکاکان در صحت انتساب خطبه شقشقيه به امام عليه السلام ، سخن رانده‌، پيش از ورود به اصل موضوع با ارائه تمهيدات و مقدمات به بحث‌هاي پيراموني مي‌پردازد.۴ نمونه ديگر در مورد روز قتل عمر است که برخي ربيع الأول را ماه قتل عمر دانسته و برخي قول قوي‌تر ماه ذوالحجة که در اين‌ باره مفصلاً بحث و استدلال نموده است.۵ يا شبهاتي را در باره شيطان و کيفيت امهال به او و... را در چند بخش تقسيم کرده و به آن‌ها پاسخ داده است.۶ همچنين شبهات وارد شده در زمينه حکميت در ماجراي صفين.۷ شايد بتوان گفت شارح در به ثمر رساندن اين مؤلفه خود را موفق نشان داده است.

استناد به آرا ديگران

شارح به چند شکل از اين مؤلفه بهره برده که عبارت‌اند از:
الف: بهره گيري از شروح پيشين نهج البلاغة
اگر جايي يکي از شارحان يا صاحب‌نظران در مورد کلام يا موضعي از کلام امام بحثي ارائه داده باشند که به نظر شارح نسبت به آن کافي باشد و يا هم جهت با نظر خودش است، به آن اکتفا کرده، و يا حداکثر تکمله و مستدرکي به آن اضافه مي‌نمايد. مي‌توان گفت بيشترين بهره شارح از شرح‌هاي پيشين

1.. همان، ج ۲، ص ۲۶۷.

2.. همان، ج ۳، ص ۳۹۰.

3.. همان، ج ۷، ص ۱۶۴.

4.. همان، ج ۲، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۷.

5.. همان، ج ۳، ص ۷۶ ‌ـ ۸۰.

6.. همان، ج ۲، ص ۷۹ ـ ۸۳ .

7.. همان، ج ۱۶، ص ۱۴ ـ ۱۸.

صفحه از 244