قال خرج ابو جعفر الجواد عليه السلام فنظرت الي رأسه و رجليه لاصف قامته ...۱
2-2-1. توجه به محتواي حديث در ارزيابي راوي آن
محتواي روايت نيز، خارج از نوع تعابير به کار رفته در روايت، مي‌‌تواند در ارزيابي راوي راهگشا باشد. شوشتري اين منبع را نيز به مانند ساير منابع غير مستقيم با چهار رويکرد مورد استفاده قرار مي‌‌دهد:
الف. ارزيابي راوي با توجه به محتواي حديث وي؛ تحليل محتواي روايات راويان مي‌‌تواند منبعي بسيار مهم در ارزيابي راويان ارزيابي نشده در کتب رجالي باشد.
شوشتري در ارزيابي «ابي ابن عمارة الانصاري» مي‌گويد که روايت او نشان از ضعف او دارد؛ زيرا او «مسح بر خفين» را از پيامبر صلي الله عليه و آله نقل کرده است:
لو ثبت عنه ما روي عن النبي صلي الله عليه و آله في المسح علي الخفين يكفيه في ضعفه لانه وضع قطعاً.۲
ب. تأييد و شرح منابع مستقيم رجالي با توجه به محتواي حديث راوي؛ رويکرد ديگر در تحليل محتواي روايات راويان، استفاده از اين روش در تأييد منابع مستقيم رجالي است؛ به اين معنا که اگر منابع غير مستقيم محتواي منابع مستقيم رجالي را تأييد کند، پشتوانه‌اي اعتماد ساز براي آن خواهد بود.
از طرف ديگر، اگر در منابع مستقيم، نکته‌اي نامفهوم و گنگ باشد، از اين روش مي‌‌توان در شرح و تفسير آنها استفاده کرد؛ براي مثال، يکي از اصطلاحاتي که در کتب رجال (منابع مستقيم)، براي اشاره به گونه ومحتواي روايات راوي استفاده شده «تخليط» است. شوشتري پس از آن که آراي مختلف را در باره اين اصطلاح مي‌‌آورد، بر اين باورست که اين اصطلاح در باره راوياني به کار رفته است که روايتهاي منکر دارند:
و بالجملة التخليط المطلق في الراوي ينصرف إلي رواية المناكير.۳
در شرح حال «وهب بن منبه» نيز عبارتي از نجاشي آورده که قميين او را از رجال نوادر الحكمة استثنا کرده‌اند؛۴ يعني اخبار او را نپذيرفته‌اند. شوشتري در شرح اين نظر شيخ و نجاشي با گردآوري و تحليل محتواي روايات او، «نقل منکرات» و «اخبار موضوع» را دو دليل عمده مي‌‌داند.۵
1.. الکافي، ج۱، ص۴۹۴.
2.. قاموس الرجال، ج۱، ص۲۳۵. البته شوشتري اصل وجود چنين راوي را مشکوک مي‌‌داند.
3.. همان، ج۱۱، ص۱۵۰-۱۶۱.
4.. رجال النجاشي، ص۳۴۸.
5.. قاموس الرجال، ج۹، ص۲۶۶.
