گونه‌شناسي روايات القرائات سياري - صفحه 71

احمد بن محمد سياري است. او تمامي کتاب سياري را در باب دوازدهم کتاب خود آورده است. در اين مقاله بر آنيم تا با گونه‌شناسي روايات القرائات سياري، تشکيل خانواده حديث ميان روايات آن و توجه به تخريج احاديث آن در منابع ديگر به بررسي و نقد آن بپردازيم. به نظر مي‌‌رسد که اين نوع نگاه در مهم‌ترين نقدهاي احاديث تحريف تا حدودي مغفول مانده است؛ زيرا اين منابع يا به صورتي کلي و بدون پرداختن به مصاديق به نقد اين روايات پرداخته‌اند يا تک تک احاديث را نقد کرده‌اند، بي آن که در نقد خود به احاديث هم مضمون توجه داشته باشند. اين پژوهش بر آن است تا بداند چه مقدار از احاديث القرائات سياري، به عنوان يکي از مهم‌ترين منابع روايات تحريف، در دايره بحث تحريف قرآن قرار مي‌‌گيرند. رواياتي که در اين گستره قرار مي‌‌گيرند، با توجه به احاديث مشابه و هم مضمون در خود القرائات، منابع ديگر چه مدلولي دارند.

شرح حال نويسنده کتاب

ابو عبد الله احمد بن محمد بن سيار، معروف به سيّاري از اصحاب امام هادي و امام حسن عسکري عليهما السلام است.۱ امام جواد در رقعه‌اي در باره او اظهار نظر کرده است.۲ بيشتر رجاليان او را بصري خوانده‌اند.۳ اما گاه به قم۴ و اصفهان۵ هم منسوب شده است. داشتن اساتيد عراقي تا حدودي نسبت بصري‌اش را توجيه مي‌‌کند. به احتمال زياد قمي بودن او با داشتن اساتيد و شاگردان قمي بسيار در پيوند است. سياري در دوران امام حسن عسکري عليه السلام کاتب طاهريان بوده است.۶ طاهريان بر خراسان بزرگ حکم مي‌‌راندند، به طبع کاتب ايشان نيز در قلمرو حکومتشان حضور داشته است. روي هم رفته مي‌‌توان گفت که او نخست در بصره بوده و سپس به مقتضاي شغل به ايران آمده و بر اساس ارتباطات حديثي يا شغلي به شهرهايي چون قم يا اصفهان منسوب شده است. وي از ماريه و نسيم، خادمان امام عسکري عليه السلام ، رويدادهاي شگفت در زمان ولادت امام زمان عليه السلام ، سال 255ق، را نقل مي‌‌کند.۷ بر اين اساس و با دقت در سياهه اساتيد و شاگردان سياري مي‌‌توان حدس زد که او در اواخر سده دوم هجري زاده شده و در نيمه دوم قرن سوم و بعد از سال 255ق، از دنيا رفته است.

1.. رجال البرقي، ص۶۱. تنها او را ذيل اصحاب امام عسکري مي‌‌آورد؛ رجال الطوسي، ص۳۸۴ و ۳۹۷.

2.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۶۵. برخي معتقدند اين رقعه از آنِ امام حسن عسکري است (قاموس الرجال، ج۱، ص۶۰۹).

3.. رجال النجاشي، ص۸۰؛ اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۶۵؛ فهرست الطوسي، ص۶۶؛ رجال الطوسي، ص۳۹۷.

4.. رجال ابن الغضائري، ص۴۰.

5.. اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۶۵.

6.. رجال النجاشي، ص۸۰؛ فهرست الطوسي، ص۶۷.

7.. کمال الدين و تمام النعمة، ص۴۳۰.

صفحه از 86