سليمان حلي از اين کتاب با عنوان التنزيل و التحريف هم ياد کرده۱ و سپس ديگران هم آن را تکرار کردهاند۲ .کتاب ساختاري حديثي دارد.بيشتر احاديث داراي سند و به معصومان، به ويژه امام باقر و امام صادق، منسوب است.گاه قرائتهايي از ابن مسعود آورده شده است۳ . حتي برخي معتقدند بسياري از قرائتهاي منسوب به ائمه در اين کتاب، در ديگر مصادر به ابن مسعود منسوباند.۴ مهمترين اساتيد سياري در کتاب، به ترتيب از محمد بن خالد برقي، ابو سمينه محمد بن علي صيرفي و محمد بن جمهور عمي هستند و بيش از پنجاه درصد احاديث را از آنها نقل کرده است. در مواردي از اساتيد خود با عناوين مبهم، مانند: بعض اصحابنا، غير واحد من اصحابنا، غير واحد، بعض الرواة من اصحابنا، بعض الهاشميين و بعض اخواننا من اهل فارس ياد ميکند.
کتاب با احاديثي آغاز ميشود که حاکي از نزول قرآن بر تنها يک حرف است.۵ بعد از آن، «باب ما جاء في بسم الله الرحمن الرحيم» آمده است که به موضوعاتي چون فضيلت بسم الله، جهر به آن، شيوه کتابت بسم الله، تفسير بسم الله و... ميپردازد.۶ پس از اين مقدمات، ۶۹۴ حديث بر اساس ترتيب سورههاي قرآن به بخشهايي تقسيم ميشود. گاه مطالب مربوط به دو يا چند سوره، بويژه سورههاي کوچک، در يک بخش آمدهاند. از اين رو، در اين قسمت از کتاب ۷۷ بخش ديده ميشود. در مواردي عنوان بخش با محتوا همخواني ندارد؛ براي نمونه در بخش «سورة سبأ و الملائکة»، مطلبي در باره سوره ملائکه وجود ندارد يا در بخش «سورة الحديد و المجادلة و الحشر و الممتحنة»، روايتي در باره سوره ممتحنه نيست.در اين بخشها ترتيب آيات بر اساس ترتيب مصحف نيست. افزون بر اين، ممکن است يک آيه در جاي مخصوص خود ذکر شود و در بخشهاي پيشين يا پسين هم تکرار شود۷ . گفته شده، برخي از اين قرائتها در منابع ديگر يافت نميشود.۸
۱.. مختصر بصائر الدرجات، ص۲۰۴.
۲.. مستدرک الوسائل، ج۳، ص۲۲، ۴۵۵، و...، الذريعة، ج۴، ص۴۵۴و...
۳.. کتاب القرائات، ح۴۵، ۶۰، ۸۹، ۲۲۴، ۴۵۸، ۶۸۵.
۴.. Revelation and Falsification , p۴۴
۵.. کتاب القرائات، ح۱-۱۷.
۶.. همان، ح۱۸-۳۱.
۷.. همان، ح۸۴ و ۱۰۹ ؛ ح۱۷۵و۳۵۰و...
۸.. همان، ح۶۰، ۶۲، ۸۹، ۹۴، ۱۰۸، ۱۴۳، ۱۶۸، ۱۹۶، ۲۳۶، ۲۳۹، ۲۷۶، ۲۷۷، ۳۰۲، ۳۰۶، ۳۰۸، ۳۱۴، ۳۵۴، ۳۶۲، ۳۶۵، ۳۷۴، ۳۸۷، ۳۹۱، ۳۹۸، ۴۰۷، ۴۱۴، ۴۳۵، ۴۳۶، ۴۴۵، ۴۴۶، ۴۴۸، ۴۶۴، ۴۸۸، ۵۰۲، ۵۱۴، ۵۷۷، ۶۰۲ - ۶۰۵، ۶۱۵، ۶۴۶، ۶۶۹، ۷۰۱. به نقل از Revelation and Falsification, p۴۴.