گونه‌شناسي روايات القرائات سياري - صفحه 75

دسته دوم: روايات فضايل، آداب تلاوت و احکام آيات و سور

24روايت از روايات القرائات۱ ؛ يعني31/3% کل روايات کتاب، در اين دسته جاي مي‌‌‌گيرند. اين‌‌ها نيز موضوعاً از روايات تحريف قرآن خارج هستند.

دسته سوم: روايات اختلاف قرائت

به نظر مي‌‌‌رسد 490 روايت از روايات کتاب گوياي قرائت‏هاي اهل بيت باشند و 58/67% حجم آن را، چنين احاديثي اشغال کند. اين قرائات گاه با الفاظي صريح و روشن ادا مي‌‌شوند: مانند «کذلک نزلت»، «هکذا نزلت»، «ولکنّه نزلت»، «ما نزلت الّا هکذا»، «هکذا نزل به/بها جبرئيل»، «نزل بها جبرئيل علي محمد هکذا»، «نزل جبرئيل بهذه الاية هکذا»، «نزلت هکذا»، «هکذا نزلت هذه الاية»، «هکذا نزلت به جبرئيل علي محمد و لکنّه حرّف فيما حرّف من کتاب الله»، «انّما نزلت/انزلت»، «هکذا التنزيل/تنزيله»، «انّما تنزيلها»، «انّما هي»، «انّما هو»، «قرأ»، «کان سمعته يقرأ»، «إقرأ» و «تلا» و گاه هم با الفاظي غير صريح مانند: «قال» و «في قوله عزّ و جلّ».
خود اين روايات را مي‌‌توان به لحاظ تفاوت با قرائت رايج و تغييرات رخداده در آن، به هفت دسته تقسيم کرد:

1. تغيير در تلفظ

43 روايت از تغيير در تلفظ کلمات برخي آيات حکايت دارند.۲ در همه اين روايات با وجود تغيير در حرکات، اصل و جوهر قرآن حفظ شده است و اين از تحريف مورد نزاع خارج است.۳ افزون در برخي نقل‏هاي مشابه با اين روايات، قرائت مشهور آورده شده است؛ براي نمونه درباره آيه 42 سوره هود چنين آمده است: «و نادي نوح ابنهَ، اي ابنها و هي لغة طيء، يعني ابن امرأته».۴ در نقل تفسير العياشي و القمي همين نقل با قرائت مشهور آمده است.۵ برخي از اين قرائت‏ها در روايات ديگر کتاب، مطابق با قرائت مشهور آمده است؛ مثلاً آية 7 سورة ضحي به صورت «فاذا فرغت

1.. روايت فضايل آيات و سور(۷ روايت): کتاب القرائات، ح۱۸، ۱۹، ۳۱، ۳۲، ۸۶، ۳۵۸، ۷۰۸، آداب تلاوت(۷ روايت)؛ همان، ح۵۵۵، ۵۵۶، ۶۱۴، ۶۴۳، ۷۲۰، ۷۲۱، ۷۲۳؛ احکام آنها(۱۰ روايت)؛ همان، ح۲۱، ۲۵، ۲۶، ۴۱، ۴۳، ۶۸۶، ۶۸۷، ۶۶۱، ۶۹۹، ۷۰۰.

2.. همان، ۵۶، ۷۴، ۷۸، ۱۲۹، ۱۵۳، ۱۵۵، ۱۶۳، ۱۷۸، ۱۸۰، ۱۸۱، ۲۳۷، ۲۳۸، ۲۴۳، ۲۵۲، ۲۵۹، ۲۶۴، ۲۷۴، ۲۷۵، ۲۸۵، ۳۱۱، ۳۱۵، ۳۲۵، ۳۵۳، ۳۵۷، ۴۰۹، ۴۱۰، ۴۱۱، ۴۳۴، ۴۵۴، ۴۵۷، ۴۶۳، ۵۰۵، ۵۶۳، ۶۰۶، ۶۰۷، ۶۰۸، ۶۰۹، ۶۲۳، ۶۳۹، ۶۴۰، ۶۶۷، ۶۸۲، ۶۸۳.

3.. البيان في تفسير القرآن، ص۱۹۸.

4.. همان، ح۲۳۷، ۲۳۸، ۲۴۰.

5.. تفسير القمي، ج۱، ص۳۲۸؛ تفسير العياشي، ج۲، ص۱۷.

صفحه از 86