سياق آيات و اخذ روايات از مدرسه خلفا و اهل سنت دست يازيدهاند.۱
دسته چهارم: روايات با موضوعات متفرقه
چهارمين و آخرين دسته از احاديث کتاب، رواياتي با موضوعات متفرقه مانند فضايل اهل بيت و شيعيان، مثالب دشمنان، نزول قرآن بر يک حرف، کيفيت نزول آيات و ...است۲ . شمار اين روايات چهل روايت است و 54/5% حجم نگاشته سياري را در بر ميگيرد. در اين روايات هم تغييري در نص قرآن وجود ندارد و از بحث ما خارج خواهند بود.
نتيجه
1. از مجموع 725 روايت کتاب القرائات، 251 روايت، 62/34% کل روايات، دربارة تفسير آيات، فضائل سور و آيات، قرائت مشهور و موضوعات متفرقه است و به هيچ وجه تغييري در نص قرآني را نشان نميدهند.
2. به نظر ميرسد474روايت از روايات القرائات، 38/65% روايات، بيانگر قرائات اهل بيت باشد. تفسيري بودن روايات در خود القرائات و منابع ديگر، تفاوت قرائات منقول از يک امام در باره آيهاي واحد، تفسيري بودن سياق روايت، تضمين آيه در کلام امام، ناظر بودن حديث به تفسير اهل سنّت، خلط آيات از سوي راوي و عدم صراحت الفاظ اداي حديث در قرائت بودن محتواي آن نشان ميدهد که تغييرات روي داده جزء نصّ قرآني نيستند.
3. جدول زير انواع روايات کتاب القرائات را به همراه آمار تفصيلي آن را نشان ميدهد.
نوع روايات
|
اقسام آن
|
تعداد روايات
|
نسبت به کل
|
نوع روايات
|
اقسام آن
|
تعداد روايات
|
نسبت به کل
|
تفسيري
|
تفسير واژگاني
|
۸
|
۱۰/۱%
|
فضائل آيات و سور و ...
|
-
|
۲۴
|
۳۱/۳%
|
ايضاح مراد ظاهري
|
۵۲
|
۱۷/۷%
|
قرائات
|
تغيير در تلفظ
|
۴۳
|
۹۳/۵%
|
استناد به قرآن
|
۸
|
۱۰/۱%
|
جايگزيني
|
۱۵۹
|
۹۳/۲۱%
|
تفصيل قصص
|
۲
|
۲۷/۰%
|
تغيير در چينش
|
۶
|
۸۲/۰%
|
نوع روايات
|
اقسام آن
|
تعداد روايات
|
نسبت به کل
|
نوع روايات
|
اقسام آن
|
تعداد روايات
|
نسبت به کل
|
تفسيري
|
شأن نزول
|
۱۵
|
۰۶/۲%
|
قرائات
|
افزايش
|
۱۷۹
|
۶۸/۲۴%
|
تفسير باطني
|
۷۱
|
۷۹/۹%
|
کاهش
|
۱۸
|
۴۸/۲%
|
دفع شبهه
|
۶
|
۸۲/۰%
|
ترکيبي
|
۶۹
|
۵۱/۹%
|
بدون تغيير
|
۱۶
|
۲۰/۲%
|
بيان رابطه بين آيات
|
۹
|
۲۴/۱%
|
متفرقه
|
-
|
۴۰
|
۵۱/۵%
|
1.. براي نمونه ر.ک: البيان في تفسير القرآن، ص۲۲۶- ۲۳۳؛ القرآن و روايات المدرستين، ج۳، ص۲۳۳-۸۴۴.
2.. کتاب القرائات، ح۱۷-۱، ۹۵، ۱۲۸، ۱۸۸، ۲۵۸، ۲۴۲، ۲۶۶، ۲۸۱، ۲۸۳، ۳۱۰، ۳۱۲، ۳۲۴، ۳۲۷، ۳۴۱، ۴۲۰، ۴۴۰، ۴۴۳، ۴۴۴، ۴۶۰، ۵۱۸، ۵۸۳، ۶۵۴، ۶۹۷، ۷۱۶.